Σταθμοί στην Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης

             

 Η ελληνική εκπαίδευση δέχθηκε πάρα πολλές αλλαγές στην πορεία της μέχρι σήμερα. Άλλες θεωρήθηκαν καινοτόμες και άλλες άκρως συντηρητικές, οι οποίες δε συνέβαλαν σε καμία βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ας δούμε ένα σύντομο σχεδιάγραμμα των σταθμών στο ελληνικό κράτος:

•   1830 κ μετα: Εκπαιδευτική πολιτική- σχέδια Καποδίστρια (καθιέρωση αλληλοδιδακτικής, φροντίδα για τα Ελληνικά σχολεία, την επαγγελματική εκπαίδευση και τα ορφανά του Αγώνα, συγκρότηση γραφειοκρατικού και εποπτικού μηχανισμού για την εκπαίδευση).
• 1833-1837: Θεσμοθέτηση και οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος από τους Βαυβαρούς : – επιτροπή 1833 για τη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση
• Διάταγμα 6-2-1834 για την υποχρεωτική 7ετή εκπαίδευση ( Δημοτικό)
• Διάταγμα 25-3-1836 για τη μέση εκπαίδευση ( 3τάξιο Ελληνικό- 4τάξιο Γυμνάσιο)
• Διάταγμα 14-4-1837 για την ίδρυση Πανεπιστημίου ( 4 σχολές).

–1869: Ίδρυση του Συλλόγου προς διάδοσιν των Ελληνικών γραμμάτων
– περιορισμός των γυμνασίων
– πλήρη ανάπτυξη και πραγματικά δωρεάν παροχή δημοτικής εκπαίδευσης
– καταβολή διδάκτρων στα Γυμνάσια και το Πανεπιστήμιο
– ίδρυση σχολών για τη διδασκαλία φυσικομαθηματικών επιστημών
– κατάργηση της αλληλοδιδακτικής.
– Νομοσχέδιο Γ.Μίληση 1877: 4τάξιο Δημοτικό, καθιέρωση αστικού σχολείου και 6τάξιου Γυμνασίου, εισαγωγή διδασκαλίας Νέων Ελληνικών, ίδρυση Διδασκαλείων.

• Νομοσχέδιο Α.Αυγερινού 1880: διαίρεση Δημοτικών σε τρεις τάξεις ( 3τάξια νηπιαγωγεία, 4τάξια και 6τάξια Δημοτικά), ίδρυση Διδασκαλείων και Παρθεναγωγείων, εισαγωγή του θεσμού της επιθεώρησης.

• 1880: Κατάργηση της αλληλοδιδακτικής.

• 1882-1883: Αποστολή επιθεωρητών στα Δημοτικά.

• 1888: Απόψεις Ψυχάρη για τη δημοτική γλώσσα και το όραμα του Βυζαντίου.

• Νομοσχέδια Γ.Θεοτόκη 1889: 6χρονο Δημοτικό ( 5 ειδών) και 5χρονο Γυμνάσιο, εισαγωγή διδασκαλίας ΝΕ μαζί με τα Αρχαία, ίδρυση Διδασκαλείου τεχνικών μαθημάτων, ίδρυση Εκπαιδευτικού Συμβουλίου.

• Νομοσχέδια Γ.Ευταξία 1889: αναδιάρθρωση Δημοτικού- Γυμνασίου- Πανεπιστημίου, εισαγωγή καθαρεύουσας στο Δημοτικό, τονισμός της σημασίας των πρακτικών γνώσεων, καθιέρωση δυο κατευθύνσεων στο Γυμνάσιο.

• Φ.Φωτιάδης 1902:<< Το γλωσσικό ζήτημα κ η εκπαιδευτική αναγέννησις>>.

• Α.Δελμούζος 1908: Ανώτερο Δημοτικό Παρθεναγωγείο Βόλου.

• Εκπαιδευτικός Όμιλος 1910, διάσπαση το 1927, διάλυση το 1929.

• Νομοσχέδια Τσιριμώκου 1913 ( συντάκτης Γληνός): 6ετής υποχρεωτική και ομοιόμορφη δημοτική εκπαίδευση, μέση εκπαίδευση: 3τάξιο Αστικό και 6τάξιο Γυμνάσιο ( με δυο κατευθύνσεις), ίδρυση Διδασκαλείου τεχνικής εκπαίδευσης.

• Νόμος 827/1917 ( κυβέρνηση Βενιζέλου- Γληνός, Δελμούζος, Τριανταφυλλίδης): καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στις 4 πρώτες τάξεις του Δημοτικού, έκδοση – κυκλοφορία 13 νέων αναγνωστικών ( 1917-1919).

• 1920-1921: Ανατροπή της μεταρρύθμισης.

• 1922 Ίδρυση Δ.Ο.Ε κ 1924 Ο.Λ.Μ.Ε.

• 1925-1926 Α.Δελμούζος- Ρόζα Ιμβριώτη, << Μαρασλειακά>>.

• Νόμος 3341/1925: Ίδρυση Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με πρώτη σχολή τη Φιλοσοφική και έναρξη το 1926-1927.

• Μεταρρύθμιση Γόντικα- Παπανδρέου 1929-1930: στοιχειώδης εκπαίδευση( 2 νηπιαγωγείο, 6 δημοτικό- κατώτερα επαγγελματικά, 6τάξια γενικά γυμνάσια και πρακτικά λύκεια, υποχρεωτική διδασκαλία της δημοτικής στις πρώτες 4 τάξεις του Δημοτικού και παράλληλα με την καθαρεύουσα στις 2 επόμενες.

• 1933, υπουργός Τουρκοβασίλης: ανατροπή της μεταρρύθμισης , με κλασικιστική κατεύθυνση Γυμνασίου.

• 1933: Εκπαίδευση δασκάλων στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες.

• 1944 Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ( ΠΕΕΑ), << Σχέδιο Λαικής Παιδείας>>: κατάργηση ιστορικής ορθογραφίας- καθιέρωση μονοτονικού, πανεπιστημιακή εκπαίδευση δασκάλων, εισαγωγή προσχολικής αγωγής, 8χρονη δημοτική εκπαίδευση, υποχρεωτική και δωρεάν και4χρονη μέση εκπαίδευση διαρόρων τύπων ( αγροτική, τεχνική, κ.ά.).

• Μεταπολεμική κατάσταση της εκπαίδευσης: έμφαση στην ανόρθωση και τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό.

• 1957-1958 Επιτροπή Παιδείας με εντολή της κυβέρνησης Καραμανλή: προτεραιότητα στο εκπαιδευτικό ζήτημα ( παραγωγική επένδυση), παράλληλη διδασκαλία δημοτικής και καθαρεύουσας, καθιέρωση 6τάξιου Δημοτικού, διαίρεση της Μέσης Εκπαίδευσης σε δυο 3ετείς κύκλους, προσθήκη νέων μαθημάτων.

• Νόμοι 3971 και 3973/1959: ίδρυση Ανωτέρων Τεχνολογικών Σχολών και ΣΕΛΕΤΕ.

• Μεταρρύθμιση 1964 ( Παπανδρέου, Ακρίτας, Παπανούτσος): 6τάξιο Δημοτικό,3τάξιο Γυμνάσιο και 3τάξιο Λύκειο ( εγγραφή κατόπιν εξετάσεων), επέκταση της υποχρεωτικής φοίτησης στα 9 χρόνια από τα 6, καθιέρωση της δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθμίδες, διδασκαλία Αρχαίων από μετάφραση στις 2 πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, διδασκαλία νέων μαθημάτων (π.χ. ξένες γλώσσες, στοιχεία δημοκρατικού πολιτεύματος), ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, καθιέρωση του Ακαδημαικού Απολυτηρίου, αύξηση της φοίτησης στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες από 2 σε 3 χρόνια.

• Νομοσχέδιο 1965: καθιέρωση τεχνικού γυμνασίου ισότιμου με τα άλλα, ίδρυση σχολών επαγγελματικής ειδίκευσης, τεχνικών λυκείων, διεύρυνση ανωτέρων τεχνικών σχολών, ίδρυση Πανεπιστημίων σε άλλες πόλεις.

• Δικτατορία 1967-1974: ανατροπή της μεταρρύθμισης του 1964, σύσταση Επιτροπής Παιδείας ( 1971), προώθηση τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, έμφαση στη λειτουργία της κοινωνικοποίησης, επέκταση υποχρεωτικής φοίτησης στα 8 έτη, διδασκαλία δημοτικής στο Δημοτικό και καθαρεύουσας στο Γυμνάσιο, εφαρμογή ταχύρρυθμων προγραμμάτων εκπαίδευσης- μετεεκπαίδευσης στις ΤΕΕ.

• Μεταρρύθμιση 1975-1977 ( Ζέπος- Ράλλης): ίδρυση ΚΕΜΕ, καθιέρωση 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, καθιέρωση δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθμίδες, διχοτόμηση μέσης εκπαίδευσης σε 3τάξιο Γυμνάσιο και Λύκειο, καθιέρωση δημοτικής- διδασκαλία Αρχαίων από μετάφραση στο Γυμνάσιο, διδασκαλία ΣΕΠ στο Γυμνάσιο, ίδρυση Ναυτικών και Οικονομικών Λυκείων, ίδρυση ΤΕΣ και ΤΕΛ, ρυθμίσεις για την ιδιωτική εκπαίδευση.

• ΠΔ 297/1982: καθιέρωση μονοτονικού.

• Νόμος 1268/1982: δομή και λειτουργία ΑΕΙ ( ανωτατοποίηση σχολών)

• Νόμος 1304/1982: κατάργηση επιθεωρητών – εισαγωγή του θεσμού του σχολικού συμβούλου.

• Νόμος 1404/1983: δομή και λειτουργία ΤΕΙ ( κατάργηση ΚΑΤΕΕ).

• Νόμος 1566/1985: δομή Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης ( ΕΠΛ, ΜΠΚ, Πειραματικά Σχολεία)

• Μεταξύ 1982-1984: εκτεταμένες αλλαγές στα Αναλυτικά προγράμματα και τα Σχολικά βιβλία- κατάργηση των Πανελληνίων, στη θέση τους οι Δέσμες.

• Μεταξύ 1991-1992: διορθωτικές και διαρθρωτικές ρυθμίσεις από τον Γ. Σουφλιά μετά την αποτυχημένη απόπειρα του Β. Κοντογιαννόπουλου να εισαγάγει συντηρητικού χαρακτήρα ρυθμίσεις.

• Νόμος 2525/1997 Γ.Αρσένης: κατάργηση Δεσμών, έμφαση στην αξιολόγηση, κατάργηση ΕΠΛ, Γεν.Λυκείων, ΤΕΛ, θέσπιση << Ενιαίων Λυκείων>> και ΤΕΕ.

• Μεταρρυθμίσεις Μαριέττας Γιαννάκου 2006 ( επί Κ.Καραμανλή):κατάργηση Πανελληνίων στη Β΄Λυκείου, επιτροπή « σοφών» για την ανώτατη παιδεία, αλλαγές στο τρόπο διάθεσης δωρεάν συγγραμάτων, αναπροσαρμογή του πανεπιστημιακού ασύλου, καθορισμός ανωτάτου χρονικού ορίου φοίτησης, καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές, αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος με στόχο την απάλειψη των νομικών εμποδίων για την ίδρυση μη κρατικών ιδρυμάτων ανωτάτης εκπαίδευσης. Όλα τα παραπάνω έφεραν μια σφοδρότατη αντίδραση από την πανεπιστημιακή κοινότητα: πολύμηνες απεργίες καθηγητών, καθώς και καταλήψεων των ΑΕΙ και των ΤΕΙ από τους φοιτητές. Τελικά το άρθρο 16 πάγωσε, ενώ, ο νέος νόμος για τη λειτουργία των ΑΕΙ υπερψηφίστηκε. Στα τέλη του 2007 εκδόθηκε και το νέο βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού από την Ρεπούση, ως προσπάθεια απόκρυψης τμήματος της νεοελληνικής ιστορίας, με στόχο την προώθηση φιλικών σχέσεων με τα γειτονικά κράτη και ζητήθηκε η απόσυρσή του, η οποία και έγινε μετά τις εκλογές από το νέο Υπουργό παιδείας Ευριπίδη Στυλιανίδη.

• Νόμος ΑΕΙ Άννας Διαμαντοπούλου 2011 ( επί Γ.Παπανδρέου): εξέταση των μαθητών σε 6 πανελλαδικά μαθήματα από ότι 9 για την εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο,τριετής φοίτηση, κατάργηση του ασύλου, δημιουργία επιτροπών αξιολόγησης, κατάργηση του θεσμού της πρυτανείας. Ο νόμος ψηφίσθηκε και είχε σχετικά θετική αποδοχή από το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, καθώς και των καθηγητών πανεπιστημίων. Παραλλήλως, όμως, ανέδρασαν οι πρυτανικές αρχές και οι φοιτητές. Άρχισε λοιπόν, η ρήξη μεταξύ Υπουργείου, πρυτάνεων και φοιτητών, με αποτέλεσμα να επαναληφθούν οι καταλήψεις. Το 2012 ανέλαβε ο Γιώργος Μπαμπινιώτης ο οποίος και ανέστειλε το νόμο.

Όπως, λοιπόν, μπορεί να κατανοήσει κανείς οι αλλαγές και οι μεταβολές είναι πολλές, από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, μέχρι σήμερα και αποχρωματίζονται από τις εναλλαγές στις κυβερνήσεις.
Το πιο ουσιαστικό από όλα σαν μεταρρύθμιση είναι πως πέρασαν πολλά χρόνια για να επιτευχθεί η λύση του γλωσσικού ζητήματος και να πάψει να υπάρχει ο δυισμός και η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, όπως και η καθιέρωση της δωρεάν υποχρεωτικής εκπαίδευσης δεν διαπραγματευόταν για αρκετές δεκαετίες μέχρι σήμερα. Παρ΄ όλα αυτά δεν επιτεύχθηκε τα τελευταία χρόνια σε αντίθεση με τα παλαιότερα κάτι  πιο δραστικό και ουσιαστικό. Ας ελπίσουμε στο μέλλον και στην δραστικότητα πια της αυτενέργειας των εκπαιδευτικών.

Πράπα Άρτεμις.