Ένα βασικό χαρακτηριστικό ενός καλού εκπαιδευτικού είναι η εξασφάλιση ενός κλίματος όπου θα επιτρέπεται η ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος καθώς και η εύρυθμη και αρμονική συνεργασία των μαθητών. Πρόκειται για ένα έργο που είναι αρκετά περίπλοκο και αλλάζει σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της κάθε τάξης.
Ένα θέμα που έχει απασχολήσει πολύ την εκπαιδευτική κοινότητα είναι η διαχείριση και αντιμετώπιση μαθητών που επιδεικνύουν ανεπιθύμητη ή προβληματική συμπεριφορά απέναντι στους συμμαθητές ή στον δάσκαλό τους. Η συμμόρφωση των μαθητών με τους κανόνες λειτουργίας του σχολείου είναι πολύ σημαντική και επηρεάζει άμεσα τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος.
Τα παλαιότερα χρόνια ήταν ευρέως διαδεδομένη στα σχολεία η μέθοδος της τιμωρίας. Πιο συγκεκριμένα ένα απείθαρχος μαθητής δεχόταν λεκτική επίπληξη ή αυστηρή κριτική προκειμένου να γίνει ξεκάθαρο ότι η συμπεριφορά του δεν είναι η ενδεδειγμένη. Πολλές φορές μάλιστα ο δάσκαλος έφτανε στο σημείο της χειροδικίας με μαθητές που χαρακτηριζόντουσαν ως ιδιαίτερα άτακτοι. Η υπέρμετρη αυστηρότητα είχε ως αποτέλεσμα η ανάρμοστη συμπεριφορά να μειώνεται άμεσα. Εδώ όμως προκύπτει το εξής ερώτημα: Πόσο αποτελεσματική είναι η τιμωρία στη συμμόρφωση των μαθητών στους κανόνες του σχολείου;
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι κύριος στόχος της τιμωρίας είναι να καταδείξει στον μαθητή τη συμπεριφορά του . Παρόλα αυτά πιστεύω η τιμωρία δεν υποδεικνύει ποια θα ήταν η συμπεριφορά που θα άρμοζε στο σχολικό περιβάλλον. Με άλλα λόγια η τιμωρία έχει στόχο να τιμωρήσει και όχι να παραδειγματίσει τον μαθητή ως όφειλε.
Από την άλλη πλευρά, η τιμωρία έχει άμεσα αποτελέσματα στον περιορισμό της προβληματικής συμπεριφοράς αλλά είναι εφήμερα αποτελεσματική καθώς δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα για το σχολικό περιβάλλον. Όσο πειθαρχημένο και να είναι ένα σχολείο δεν δύναται να εφαρμόσει αποτελεσματικά το εκπαιδευτικό του έργο καθώς ένα καθεστώς φόβου σκοτώνει την οποιαδήποτε δημιουργικότητα ή διάθεση για εργασία από την πλευρά των μαθητών και επιβαρύνει την παιδαγωγική σχέση μαθητή-σχολείου.
Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα η τιμωρία θεωρείται ένα αναχρονιστικό και ξεπερασμένο είδος προσπάθειας σωφρονισμού του ατίθασου μαθητή. Ο σύγχρονος παιδαγωγός πρέπει να διακατέχεται από ευελιξία και ψύχραιμη αντιμετώπιση των προβληματικών συμπεριφορών. Για παράδειγμα μια προβληματική συμπεριφορά μπορεί να αγνοηθεί σκοπίμως από τον δάσκαλο και ως εκ τούτου να σταματήσει από μόνη της.
Είναι αναγκαία η ενθάρρυνση και η επιβράβευση μιας καλής και κοσμιοτάτης συμπεριφοράς του μαθητή. Τα νέα παιδιά έχουν διάφορα πρότυπα ως σημείο αναφοράς και η προβολή μιας ενδεδειγμένης συμπεριφοράς μπορεί να έχει μόνο θετικό αντίκτυπο στην διαμόρφωση ενός καλού σχολικού περιβάλλοντος που είναι πολύ σημαντικό για την διεκπεραίωση του παιδαγωγικού έργου.
Κλείνοντας το παραπάνω άρθρο θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι κατά το παρελθόν η μέθοδος της τιμωρίας είχε βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και έκανε τους μαθητές να φοβούνται το σχολείο. Στην πραγματικότητα ο εκπαιδευτικός πρέπει να δημιουργήσει τις συνθήκες που θα επιτρέψουν στον κάθε μαθητή να εξελιχθεί ψυχικά και παιδαγωγικά. Με αυτό τον τρόπο θα κάνει τους μαθητές να αγαπήσουν το σχολείο.
Μπάρμπας Χάρης
