Την ταινία του Roberto Benigni Η Ζωή είναι Ωραία την ξέρουμε λίγο πολύ όλοι, γι’αυτό και δεν θα αναλωθώ σε εκτενή αναφορά στην πλοκή. Εξάλλου, όσοι δεν την έχετε δει το τελευταίο που θέλετε να διαβάσετε είναι spoiler από εμένα. Εν ολίγοις, η ταινία πραγματεύεται τις περιπέτειες μιας οικογένειας Ιταλών, εβραϊκής καταγωγής ο πατέρας, όπου ο τελευταίος για να προστατεύσει το γιο του τού παρουσιάζει την κατάσταση ως ένα παιχνίδι, προσπαθώντας έτσι να τον γλιτώσει από τις σωματικές και τις ψυχικές πληγές που θα του επέφεραν ο πόλεμος και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Αυτό που λιγότεροι γνωρίζουν είναι πως η φράση ανήκει στον Λέοντα Τρότσκι, ο οποίος την έγραψε εξόριστος στο Μεξικό όταν είδε τη σύζυγό του στον κήπο, ενώ γνώριζε πως επρόκειτο να δολοφονηθεί.
Τα μηνύματα της ταινίας είναι σαφώς ξεκάθαρα και διαχρονικά. Η ευρηματικότητα ενός ενήλικα σε συνδυασμό με την αθωότητα ενός παιδιού είναι το καλύτερο αντίδοτο στο μίσος και την αγριότητα ενός πολέμου. Η πίστη πως το κακό θα περάσει. Η αγάπη για τη ζωή. Η αγάπη για την οικογένεια. Η θυσία για ό,τι κανείς αγαπά. Αξίες που έρχονται σε αντιδιαστολή με κυρίαρχα συναισθήματα σε ταραγμένους καιρούς: μίσος, μνησικακία, εγωισμός, εκδικητικότητα, παραίτηση.
Πόσοι όμως έχουν το κουράγιο να δουν τη ζωή ως κάτι για το οποίο αξίζει να παλέψεις; Πόσοι έχουν αυτή τη γενναιότητα; Σήμερα δε ζούμε παγκόσμιο πόλεμο. Τουλάχιστον όχι με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Ανά τον κόσμο όμως βρίσκονται σε εξέλιξη πόλεμοι για τους οποίους ελάχιστοι ενδιαφέρονται. Γιατί; Επειδή δεν είναι στη γειτονιά μας; Μα ξεχνάμε πως όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, η φωτιά δε θα αργήσει να έρθει και στο δικό μας σπίτι.
Η ζωή λοιπόν εκεί έξω, όχι, δεν είναι ωραία για όλους. Είναι μαρτύριο και καθημερινός τρόμος για κάποιους. Είναι φόβος για βομβαρδισμούς, είναι ανασφάλεια για το αύριο, είναι ποδαρόδρομος στα βουνά, είναι επιβίβαση σε επισφαλή καΐκια… είναι τραγωδία. Τί οδηγεί σε τέτοιες τραγωδίες; Η μη ανοχή στη διαφορετικότητα. Η μισαλλοδοξία. Η πεποίθηση πως κάποια φυλή υπερτερεί των άλλων. Η πεποίθηση πως πρέπει πάντα να υπερισχύει το δίκαιο του ισχυρού. Ο έχων τη δύναμη και τη στήριξη των πανίσχυρων οικονομικών κέντρων έχει αυτόματα το δικαίωμα να καταπατά τους υπόλοιπους, να τους ισοπεδώνει, να δημιουργεί πολέμους δήθεν στο όνομα θρησκειών και “πιστεύω”, αφήνοντας πίσω του ξεκληρισμένες οικογένειες, ορφανά και χήρες. Στο όνομα τίνος; Της δύναμης και του χρήματος.
Κι όμως, πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν το βάζουν κάτω και ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον, ελεύθερο, ασφαλές γι’αυτούς και τις οικογένειές τους. Και κάνουν ό,τι μπορούν για να το δουν να πραγματοποιείται. Παλεύουν με τις όσες δυνάμεις έχουν και με ό,τι μέσα διαθέτουν, κι ας μην είναι πολλά. Κι ας μην είναι καν αρκετά. Όμως έχουν οδηγό την πίστη και την ελπίδα.
Και τελικά, η ζωή είναι όντως ωραία; Θα ρωτήσει ο σκεπτόμενος αναγνώστης. Αυτός που έχει επίγνωση του τί βαρβαρότητα επικρατεί στον κόσμο, τί κατάρρευση αξιών, τί διαφθορά και τί σκληρότητα από άνθρωπο προς άνθρωπο. Φίλε μου, ζεις μόνο μια φορά! Αυτό σημαίνει πως έχεις υποχρέωση να δεις τη ζωή σου όσο πιο όμορφη μπορείς. Είναι δεν είναι. Το πώς θα τη δεις είναι θέμα επιλογής και μόνο. Μπορεί να περιτριγυρίζεσαι από άσχημες καταστάσεις, όμως είναι στο χέρι σου να μη βουλιάξεις μέσα στις σκέψεις τού πώς θα ήθελες να ήταν η ζωή σου και πόσο πιο ωραία είναι η ζωή άλλων. Δεν ωφελεί σε τίποτα. Ψάξε μέσα σου να βρεις το φως της ελπίδας. Βρες εσύ ποια είναι η κινητήριος δύναμή σου. Για τον πατέρα της ταινίας μας ήταν η οικογένειά του. Για τον καθένα μας αυτό που μας κρατά ζωντανούς είναι κάτι διαφορετικό. Εσύ πρέπει να το βρεις και να το αναδείξεις σε προτεραιότητά σου, οδηγό σου στο αύριο, που αν το θες πραγματικά και το προσπαθήσεις αρκετά μπορεί όντως να είναι καλύτερο.
Τέλος, γίνε κι εσύ η αλλαγή που θες να δεις στον κόσμο. Βάλε το κομμάτι που σου αναλογεί στο παζλ της ειρήνης. Πες εσύ όχι στις διακρίσεις, όχι στη μισαλλοδοξία και στο σοβινισμό, με την ελπίδα να σε μιμηθούν κι άλλοι, κι άλλοι… για έναν κόσμο πιο δίκαιο και ειρηνικό, για μια ζωή πιο ωραία.
Ειρήνη Μαρκιανού
