Στο εξωτερικό, ένας συγκεκριμένος αριθμός παιδιών δεν ξυπνά το πρωί για να πάει σχολείο αλλά παραμένει σπίτι και έχει καθηγητή έναν από τους δυο γονείς του. Το ερώτημα είναι αν αυτή η νέα μορφή εκπαίδευσης, η κατ’οίκον εκπαίδευση, το homeschooling στα αγγλικά, μπορεί να αντικαταστήσει την έννοια σχολείο, όπως την έχουμε όλοι στο μυαλό μας, μιας και αυτό αντιπροσωπεύει μέχρι στιγμής το μέσο μόρφωσης, διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης.
Πώς λειτουργεί σε κάθε χώρα;
Για την Γαλλία το homeschooling έχει θεσπιστεί κατά κάποιον τρόπο με νόμο από το 1882. Σύμφωνα με το άρθρο 4, «η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και στα δύο φύλα ,για ηλικίες από 6 έως 16 ετών και μπορεί να λαμβάνει χώρα στα δημόσια σχολεία ή μέσα σε οικογενειακό πλαίσιο από τον πατέρα της οικογένειας ή από οποιοδήποτε άλλο μέλος που θα επιλεχθεί». Έτσι πολλές οικογένειες στην Γαλλία εφαρμόζουν αυτό το νόμο και με το παραπάνω. Οι μαθητές προτιμούν να παρακολουθούν μαθήματα εξ αποστάσεως από έναν δημόσιο οργανισμό. Τα μαθήματα ακολουθούν το σχολικό πρόγραμμα και για κάθε μάθημα αποστέλλονται σημειώσεις, διορθώσεις και διαγωνίσματα από τον οργανισμό. Άλλοι πάλι επιθυμούν να παρακολουθούν μαθήματα στο σπίτι χωρίς τη συνεργασία του κράτους αλλά εξετάζονται με ετήσια διαγωνίσματα επιθεωρητών της δημόσιας εκπαίδευσης.
Κάτι που σημαίνει πώς υπάρχει δυνατότητα πανεπιστημιακών σπουδών αφού η κατ’ οίκον εκπαίδευση είναι θεσμοθετημένη, νόμιμη και ελέγχεται. Εκτός από την Γαλλία, το homeschooling είναι νόμιμο στις ΗΠΑ, στη Μ. Βρετανία, Αυστραλία, Καναδά και Ν. Ζηλανδία και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Από πού ξεκίνησε όμως;
Πολύ απλά από την ανάγκη γονέων που έμεναν σε απομακρυσμένα χωριά να δημιουργήσουν στον δικό τους χώρο εστίες μάθησης. Η απόσταση ήταν όμως η αφορμή. Τα παράπονα των γονιών-υποστηρικτών πολλά. Το κύριο; «Το σχολείο δεν απαντά πλέον στις ανάγκες των παιδιών.» Με λίγα λόγια η διαφοροποιημένη μάθηση, δηλαδή η διδασκαλία που προσαρμόζεται στη διαφορετικότητα των μαθητών, δεν εφαρμόζεται. Και με αυτό το σύστημα τι κερδίζουν; Απαντούν πως αυτός ο τρόπος σέβεται το ρυθμό μάθησης του κάθε μαθητή. Τα παιδιά δεν ακολουθούν συγκεκριμένο ωράριο ή συγκεκριμένο σχολική ύλη. Έτσι κάνοντας αυτά που τους αρέσουν, μαθαίνουν περισσότερα και, το πιο σημαντικό, ευχάριστα.
Ποιοι είναι οι σκόπελοι που πρέπει να αποφύγουμε για την σωστή εφαρμογή της κατ’οίκον εκπαίδευσης;
Μπορεί ένας γονέας να είναι παιδαγωγός και δάσκαλος του δικού του παιδιού; Οι ψυχολόγοι απαντούν πως από θέμα ικανοτήτων ναι, μιας και το να διδάσκεις είναι επάγγελμα και απαιτεί να αποκτήσεις συγκεκριμένες ικανότητες. Απαραίτητη κρίνουν πως είναι η δημιουργία ορίων μεταξύ μαθητή-παιδιού και γονέα-δασκάλου. Μια συναισθηματική σχέση αποτελεί εμπόδιο στη μάθηση. Αναφέρονται και στην κοινωνικοποίηση του παιδιού. Θεωρούν πως η κατ’οίκον εκπαίδευση στερεί από τον μαθητή να γευτεί το χώρο γέννησης της διαφορετικότητας. Συστήνουν, επίσης, να μην συγχέουμε την ιδιωτική ζωή με την ζωή στο σχολείο. «Στο σχολείο, το παιδί έχει τη δική του προσωπική ζωή, δημιουργεί το προσωπικό του περιβάλλον και επιλέγει τα πρόσωπα τα οποία θα επιτρέψει να μπουν μέσα σε αυτό. Στο σπίτι, ο γονέας-δάσκαλος παρακολουθεί τα πάντα. Άρα, δεν γίνεται σεβαστή η ιδιωτικότητα του ». Επιπλέον, υποστηρίζουν πως το παιδί μπορεί να παίρνει λάθος μηνύματα. Να θεωρεί, δηλαδή, πως δεν πρέπει να βγει από το οικογενειακό πλαίσιο, ρισκάρει να απομονωθεί και να πιστέψει πως είναι σωστό να συναναστρέφεται μόνο με άτομα της οικογένειας του ή με άτομα που επιλέγει η οικογένεια του. Και δυστυχώς δεν αναπτύσσει την ικανότητα της προσαρμοστικότητας, απαραίτητο χαρακτηριστικό για την σωστή ενσωμάτωση του στην κοινωνία αργότερα.
Τελικά η μόρφωση των παιδιών αυτών είναι συγκριτικά καλύτερη σε σχέση με αυτή των παιδιών που πηγαίνουν σχολείο;
Δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία για να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα. Είναι νωρίς λοιπόν για συμπεράσματα και κριτική. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιες ανάγκες επέβαλαν τη δημιουργία αυτής της νέας μορφής εκπαίδευσης. Μήπως θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο χτίσιμο νέων αξιών που συστήνει ο κινηματογραφιστής Ευάγγελος Βλαχάκης ή να μιμηθούμε το υπάρχον σχολείο της φύσης της Ελισάβετ Γεωργιάδου, ή ενέργειες όπως του αξιόλογου δασκάλου Άγγελου Πατσιά , που στόχο έχουν τη βιωματική μάθηση και την ελεύθερη ανάπτυξη δεξιοτήτων. Όλα αυτά με φάρο, όμως, την επισήμανση της οικογενειακής συμβούλου, Ερατούς Χατζημιχαλάκη πως «αυτό που χρειάζεται να μάθουμε όλοι και να διδάξουμε στα παιδιά μας είναι ότι η διαδικασία είναι σημαντικότερη από το αποτέλεσμα».
Υ.Γ. Μετά το αυξανόμενο φαινόμενο, στην Γαλλία, τα παιδιά να εκπαιδεύονται στην οικογένεια, η Clara Bellar, η Γαλλίδα ηθοποιός προσεγγίζει έναν μοναδικό τρόπο μάθησης στo ντοκιμαντέρ ‘Etre et Devenir’ (Being and Becoming). Περικλείει ένα συναρπαστικό ταξίδι σε 4 χώρες, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Γερμανία( όπου απαγορεύεται να μην πας σχολείο) , στην Γαλλία και στην Αγγλία και εξετάζει την επιλογή της μη φοίτησης στο σχολείο μέσα από πραγματικές εμπειρίες.
Πηγές:
http://www.etreetdevenir.com/EED.en.html#Accueil
https://en.wikipedia.org/wiki/Homeschooling_international_status_and_statistics
Κατερίνα Γεωργιάδου
