Κτισμένη στις δύο πλευρές του Κεράτιου κόλπου, στην νότια είσοδο του Βοσπόρου, η Κωνσταντινούπολη αποτελεί την μοναδική πόλη σε ολόκληρο τον κόσμο που βρίσκεται σε δύο ηπείρους, την Ευρώπη και την Ασία. Όταν εγκαινιάστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ με την ονομασία Nova Roma (ελλ. Νέα Ρώμη) και το όραμα να εξελιχθεί σε νέα πρωτεύουσα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κανείς δε φανταζόταν πως η πόλη αυτή έμελλε να γίνει το κέντρο μιας νέας αυτοκρατορίας και κοιτίδα ενός διαφορετικού πολιτισμού, του βυζαντινού. Η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε για αιώνες το ισχυρότερο εμπορικό και οικονομικό κέντρο της εποχής, αλλά και σημείο συνάντησης διαφορετικών εθνοτήτων και πολιτισμών. Αυτόν ακριβώς τον κοσμοπολίτικο, γοητευτικό χαρακτήρα της διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Η “δικιά μας Πόλη”, Instabul για τον τουρκικό της πληθυσμό, έχει ακόμη μνημεία και πολιτισμικά στοιχεία που αναπόφευκτα μαρτυρούν την αίγλη που γνώρισε ως λίκνο του βυζαντινού πολιτισμού αιώνες πριν. Παρά την επιμονή εθνικιστών να “σβήσουν” τα ίχνη της ιστορίας της πόλης, μνημεία απαράμιλλου κάλλους και ανυπολόγιστης σημασίας για τον παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, όπως η Αγία Σοφία, αδιαμφισβήτητα θα φανερώνουν το χριστιανικό και βυζαντινό χαρακτήρα της.
Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε, καταρχάς, από τον Μέγα Κωνσταντίνο και ολοκληρώθηκε επί Κωνστάντιου το 360 μΧ. Την εποχή του Αρκαδίου, ωστόσο, πυρπολείται, για να κτισθεί εκ νέου από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον Β’. Η μοίρα και αυτού του νέου ναού ήταν να πυρποληθεί κατά τη Στάση του Νίκα. Ο μεγαλοπρεπής ναός, όπως διασώζεται και σήμερα, ανεγέρθη τελικά από τον Ιουστινιανό το 532 και τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν τελικά στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Για την περαίωση του ναού, εργάστηκαν αδιάκοπα 10.000 τεχνίτες και δαπανήθηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Η εκκλησία ξεχώριζε για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της και τα εξαίσια ψηφιδωτά, τα οποία, όμως καταστράφηκαν σε μεγάλο βαθμό λόγω φυσικής φθοράς, αλλά κυρίως βανδαλισμών.
Σε σχέδια των Ανθέμιου και Ισίδωρου, η Αγία Σοφία αποτέλεσε από τότε και μέχρι την άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς, το 1453, το κέντρο του ελληνισμού και της ορθοδοξίας. Εκεί ο λαός γιόρτασε τους θριάμβους της βυζαντινής αυτοκρατορίας, προσευχήθηκε για να ζητήσει σωτηρία, όταν η Πόλη κινδύνευε. Η τελευταία λειτουργία που τελέστηκε στην Αγία Σοφία ήταν στις 28 Μαΐου του 1453, λίγες ώρες πριν η Πόλη πέσει στα χέρια των Οθωμανών. Εκεί ο αυτοκρατόρας Κωνσταντίνος ο ΙΑ’ εκφώνησε και τον τελευταίο του λόγο, όπου και απευθυνόμενος στο λαό, είπε:”Αυτοί έχουν πλήθος όπλα και στρατό και ιππικό, αλλά εμείς έχουμε πίστη στο όνομα του Κυρίου και σωτήρα και, δεύτερον, τα χέρια μας και τη δύναμή μας, που μας χάρισε η θεία πρόνοια.[…] Φανταστείτε πως παίρνετε μέρος σε κυνήγι αγριόχοιρων, για να καταλάβουν οι ασεβείς ότι δεν αντιμάχονται με ζώα χωρίς λογική, όπως είναι αυτοί, αλλά με άρχοντες, και αφέντες τους, και απογόνους των Ελλήνων και των Ρωμαίων”.
Την Τρίτη που ξημέρωσε, η Πόλη είχε γίνει πια τουρκική και εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα. Στοιχεία οθωμανικού πολιτισμού αναμεμειγμένα με στοιχεία ελληνικά είναι ίσως ο λόγος που η Κωνσταντινούπολη φέρει ομορφιά απαράμιλλη και αποπνέει ένα μυστήριο που την καθιστά πόλο έλξης για επισκέπτες από ολόκληρο τον κόσμο. Η περιήγηση στην Κωνσταντινούπολη συνιστά ένα μαγικό ταξίδι στην ιστορία και τον πολιτισμό. Ο επισκέπτης γοητεύεται από την πολύβουη φύση της Πόλης με τους μικροπωλητές και τα υπαίθρια παζάρια να την κατακλύζουν, καλείται να δοκιμάσει ντοντουρμά και μπακλαβά, να παρακολουθήσει δρώμενα με δερβίσηδες και τον γνωστό χορό της κοιλιάς και στο τέλος να φύγει από την Πόλη με τις καλύτερες εντυπώσεις και την ελπίδα ότι θα επιστρέψει πάλι σε αυτό το μαγικό μέρος στα παράλια του Γαλατά.
Θεοδώρα Παπάζη
πηγές: http://www.geetha.mil.gr/el/
