«Δεν αντέχω να είμαι συνέχεια στη μέση. Ο ένας κατηγορεί τον άλλο και προσπαθεί να με πάρει με το μέρος του. Μα εγώ αγαπώ και τους δύο.» Ή «Με χρησιμοποιούν συνέχεια… Αντί να μιλήσουν μεταξύ τους, βάζουν εμένα να μεταφέρω αυτό που θέλουν… Πες στη μαμά αυτό… Πες στο μπαμπά εκείνο…» Αυτά είναι μερικά από τα παράπονα ενός παιδιού που βιώνει μια τέτοια κατάσταση.
Πολλά τα λάθη που γίνονται… Θα ήθελα να αναφέρω κάποια από αυτά.
Ένα λάθος είναι να μην αφήνει ο γονιός που έχει την κηδεμονία να βλέπει το παιδί τον άλλο τις ημέρες που δικαιούται, βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες. Συνήθως, αυτό γίνεται γιατί υπάρχει ο φόβος ότι ο άλλος γονιός θα προσπαθήσει να επηρεάσει το παιδί και να το πάρει με το μέρος του. Από φόβο, λοιπόν, μην χάσει το παιδί προβαίνει σε ενέργειες που μπορεί να αποφέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Μην ξεχνάμε ότι το παιδί θέλει να βλέπει και τον άλλο γονιό. Εμποδίζοντάς το εντείνουμε μια ήδη δυσάρεστη κατάσταση.
Ένα άλλο λάθος που γίνεται είναι να προσπαθεί ο γονιός να εξαγοράσει την προτίμηση του παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να τάζει στο παιδί ότι θα του αγοράσει διάφορα πράγματα που τα επιθυμεί, ότι θα το πάει σε μέρη που του αρέσουν. Μπορεί ακόμα να του υπόσχεται ότι θα είναι ελεύθερο να κάνει ότι θέλει, και δε θα το καταπιέζει… Και το παιχνίδι της διεκδίκησης καλά κρατεί.
Άλλο ένα λάθος είναι να μιλάει ο ένας γονιός άσχημα για τον άλλο μπροστά στο παιδί ή να αφήνει άλλους, στενούς συγγενείς π.χ. παππού, γιαγιά, θεία, θείο να κάνουν κάτι ανάλογο. Αν έχουν να πουν κάτι να το κάνουν κάποια άλλη στιγμή, αλλού. Το παιδί πληγώνεται να ακούει να μιλάνε άσχημα για τους γονείς του.
Ένα ακόμη λάθος που γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις: Κάποιοι γονείς αντιμετωπίζουν τον ψυχολόγο του παιδιού σα δικαστή, που πρέπει να διαλέξει πλευρά, να πάρει το μέρος του ενός ή του άλλου, και όχι σαν ένα άνθρωπο που είναι εκεί για να βοηθήσει. Και αντί να του μιλήσουν με κάθε ειλικρίνεια για τα πιθανά λάθη που κάνουν οι ίδιοι, μιλάνε για τα λάθη που κάνει ο άλλος.
Όταν ο ψυχολόγος τους επισημαίνει κάποια παράπονα που έχει το παιδί, αυτό που κάνουν ορισμένοι είναι να βγάλουν την ουρά τους απ’ έξω. «Όχι εγώ δεν το πιέζω το παιδί.. Ο άλλος το κάνει…». Η άρνηση όμως δε βοηθάει. Είπαμε, ο ψυχολόγος είναι εκεί για να βοηθήσει και όχι να υποστηρίξει τον έναν ή τον άλλο γονιό.
Μιλήστε ελεύθερα για τα πιθανά λάθη που κάνετε και μπορεί να επηρεάζουν το παιδί. Στόχος είναι η επίλυση του προβλήματος, για το καλό όλων και πρώτα απ’ όλα του παιδιού και της ψυχικής του υγείας.
Κανένας δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι γονείς αγαπάνε τα παιδιά τους. Ο θυμός και ο εγωισμός, όμως, τυφλώνουν και οδηγούν σε ενέργειες που μπορεί να πληγώνουν άτομα που δε θέλουμε, όπως είναι τα παιδιά στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Μη βάζετε το παιδί στη δυσάρεστη θέση να διαλέξει. Το παιδί αγαπάει και έχει ανάγκη και τους δυο γονείς, ανεξάρτητα από το αν ζουν μαζί ή όχι. Αν συνεχίσετε το σκληρό παιχνίδι της διεκδίκησης, οι πληγές που θα δημιουργηθούν στο παιδί θα είναι ανεπανόρθωτες.
Σκεφτείτε πως μπορεί να αισθάνεται ένα παιδί που για χρόνια βρίσκεται δια πυρός και σιδήρου. Θλίψη, πίεση, θυμός και αγανάκτηση, ανασφάλεια και πολλά άλλα. Ανάμεσα στ’ άλλα, ενδέχεται να νιώθει και ενοχή ότι το ίδιο ευθύνεται για το χωρισμό των γονιών του. Είναι συνηθισμένο κάποια παιδιά να έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι αυτά φταίνε για το διαζύγιο. Το βάρος ασήκωτο. Βοηθήστε το να απαλλαγεί από τις ενοχές του. Εξηγήστε του ότι ποτέ δε φταίνε τα παιδιά για το χωρισμό των γονιών τους.
Εστιάστε στο παιδί. Αφήστε το να μιλήσει ελεύθερα για τα συναισθήματά του. Ρωτήστε το αν έχει κάποιο παράπονο από εσάς. Αν επισημάνει κάποιο λάθος παραδεχτείτε το και προσπαθήστε να το διορθώσετε.
Συνοπτικά… Μην κατηγορείτε εσείς ή άλλοι συγγενείς μπροστά στο παιδί τον άλλο γονιό. Μην το χρησιμοποιείτε ως ενδιάμεσο για να μεταφέρετε τα μηνύματά σας στον άλλο. Μην προσπαθείτε να εξαγοράσετε την αγάπη του και την προτίμησή του κατά τη διεκδίκηση της κηδεμονίας. Μην προσπαθήσετε να το εμποδίσετε να βλέπει ή να το ξεκόψετε από τον άλλο γονιό.
Τέλος, εκτός του ότι θα πρέπει να το πάτε το παιδί σε κάποιον ειδικό, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει αυτή τη δύσκολη κατάσταση, θα πρέπει να κάνετε και κάτι ακόμα. Απευθυνθείτε εσείς οι ίδιοι σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, γιατί σίγουρα ένας χωρισμός δημιουργεί άσχημα συναισθήματα που πρέπει να αναγνωριστούν, να εκφραστούν και να διευθετηθούν προκειμένου να ενεργήσουμε σωστά. Εξάλλου, κάθε χωρισμός είναι κι ένας μικρός θάνατος. Έτσι δε λένε; Προσπαθήστε, λοιπόν, σκληρά για το καλό όλων.
Ελένη Κώστογλου
Ψυχολόγος
