Ο Άλφρεντ Άντλερ γεννήθηκε στο Rudolfsheim, ένα χωριό κοντά στη Βιέννη, στις 7 Φεβρουαρίου 1870. Από μικρή ηλικία ήξερε τον δρόμο που ήθελε να ακολουθήσει, αυτόν της ιατρικής. Σύμφωνα με μελετητές της ζωής του η απόφασή του αυτή έχει να κάνει με τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε από πολύ μικρή ηλικία – έπασχε από ραχίτιδα και ασθένεια της γλωττίδας -, καθώς και το γεγονός ότι στην ηλικία των τριών ετών, ξύπνησε το πρωί και βρήκε τον μικρότερο αδερφό του νεκρό στο κρεβάτι.
Σπούδασε όντως Ιατρική, παίρνοντας την πρώτη του ειδίκευση στην οφθαλμολογία και κατόπιν στην ψυχιατρική. Το 1902, ανταποκρίθηκε θετικά στη χειρόγραφη πρόσκληση του Freud για συμμετοχή στις ψυχαναλυτικές «Συναντήσεις της Τετάρτης», ανοίγοντας έναν κύκλο επαφής και πολυετούς συνεργασίας με το Freud, όχι, όμως, και προσωπικής σχέσης με αυτόν.
Το 1910 ανέλαβε πρόεδρος στην Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης, ύστερα από σχετική υπόδειξη του Freud και προκειμένου να προληφθεί η μεταξύ τους ρήξη, που, πλέον, ήταν προφανής. «Ο Adler μαζί με τον Freud συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της ψυχοδυναμικής θεωρίας. Μετά από μια συνεργασία περίπου 10 ετών ο Adler διαφοροποιήθηκε από την ορθόδοξη άποψη και εγκατέλειψε τις βασικές θεωρίες του Freud ,επειδή πίστευε ότι ήταν υπερβολικά περιορισμένες στην έμφαση του καθορισμού από τους βιολογικούς παράγοντες και τα ένστικτα, και υποστήριζε ότι η προσωπικότητα του ατόμου επηρεάζεται κυρίως από τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην αντίληψη που έχει το ίδιο το άτομο για το παρελθόν και με ποιο τρόπο η ερμηνεία αυτή των πρώιμων γεγονότων επιδρά στο άτομο και <<το τι είμαστε όταν γεννιόμαστε δεν είναι τόσο σημαντικό, όσο το τι κάνουμε με τις ικανότητες που διαθέτουμε>>.» ¹
Πραγματικά, το 1911, ο Adler αποφασίζει να απομακρυνθεί και να αποστασιοποιηθεί από τον Freud και ιδρύει την «Εταιρεία της Ελεύθερης Ψυχαναλυτικής Έρευνας», από την οποία το 1912 προκύπτει η Σχολή της «Ατομικής Ψυχολογίας».
Στον πυρήνα της θεωρίας του Adler βρίσκεται η αντίληψη του ανθρώπου και της προσωπικότητάς του ως ενιαίου, αδιάσπαστου συνόλου, όπως αυτό διαμορφώνεται μέσα από τη δυναμική του αλληλεπίδραση ως μέλους μιας ευρύτερης ομάδας.
Κάθε άτομο διαθέτει μία μοναδική προσωπικότητα. Ο κάθε άνθρωπος λοιπόν έχει σαν στόχο να καταφέρει το καλύτερο δυνατό για τον εαυτό του και όλα τα μέσα που χρησιμοποιεί ή οι σκοποί που θέτει, για να συμβεί αυτό, αποτελούν για τον Adler τον «τρόπο ζωής» του, κάτι που το άτομο διαμορφώνει, ήδη, από την ηλικία των τεσσάρων ή πέντε ετών.
Τη συνειδητή αυτή προσπάθεια που κάνει ο άνθρωπος για να ξεπεράσει τις αδυναμίες του μέσα από τον σχεδιασμό ενός «τελεολογικού» προσωπικού πλάνου, «σχεδίου ζωής», ο Adler την ονόμασε τάση για αναπλήρωση ή αντιστάθμιση και τη θεώρησε ως τη δύναμη που κατευθύνει κάθε ανθρώπινη εμπειρία και συμπεριφορά.
Η παιδική ηλικία και γενικότερα ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τα παιδιά τα πράγματα και η αντιμετώπιση τους από τους ενηλίκους είναι κάτι που τον απασχόλησε ιδιαίτερα. Στους παράγοντες, λοιπόν, που μπορούν να προλάβουν προβλήματα στην εξελικτική ανάπτυξη των παιδιών είναι, εκτός από την ενθάρρυνση, η καλλιέργεια του κοινωνικού ενδιαφέροντος και του αισθήματος του «ανήκειν», μέσα από την οικογένεια αλλά και τα ευρύτερα κοινωνικά σχήματα, όπως το σχολείο.
Μια ιδιαίτερη προσέγγιση της θεωρίας του αφορά την σειρά γέννησης των παιδιών στην οικογένεια και πως αυτή επηρεάζει την προσωπικότητα και τις μεταξύ τους σχέσεις. «Η αντλεριανή θεωρία, όμως, πρωτοτύπησε και με τη μοναδική έμπνευση της σημασίας που απέδωσε στη σειρά γέννησης ενός παιδιού μέσα στην οικογένεια, κάτι που μπορεί να εξηγήσει και το γεγονός ότι τα αδέλφια, αν και ζουν στο ίδιο περιβάλλον, αναπτύσσουν διαφορετική προσωπικότητα:
-το πρωτότοκο, που είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μέχρι την άφιξη του επόμενου παιδιού, αν δεν εισπράξει αρκετή αγάπη, ενδέχεται και να καταλήξει να νιώθει μίσος για τους άλλους από την εμπειρία του αυτή, κάτι που, συγχρόνως, εξηγεί την ανασφάλεια, την αυταρχικότητα ή το συντηρητισμό του·
-το δεύτερο, που από την αρχή έχει δεδομένη την παρουσία και άλλου παιδιού, εμφανίζει ευκολία στη συνύπαρξη και στη συνεργασία, αλλά και έντονη επαναστατικότητα και φιλοδοξία, που σχετίζεται με την ανάγκη του να φτάσει, αλλά και να ξεπεράσει το πρώτο παιδί·
-το μικρότερο, ως χαϊδεμένο, είναι πιθανό να παρουσιάσει προβλήματα συμπεριφοράς, ενώ οι πιθανότητές του να αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς, περισσότερο και γρηγορότερα, είναι αυξημένες, αφού τα ερεθίσματα που έχει, λόγω της ύπαρξης των άλλων αδελφών, είναι, σαφώς, περισσότερα·
-το μοναχοπαίδι, ωριμάζει γρήγορα, εφόσον συναναστρέφεται, κυρίως, με ενήλικες και η απουσία άλλων αδελφών τα επηρεάζει, ώστε να μη θέλουν να μοιράζονται, αλλά και να απαιτούν νευρωτικά το κέντρο της προσοχής.»²
Γενικά ο Άντλερ επηρεάστηκε από πολλούς παράγοντες όσον αφορά την ανάπτυξη των θεωριών του, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι έβλεπε τη θετική/αισιόδοξη πλευρά των πραγμάτων. Τις δυσκολίες της ζωής του τις αντιμετώπισε με όσο πιο θετικό τρόπο γινόταν και προσπάθησε τη μειονεξία του να την ελαχιστοποιήσει και να κινητοποιηθεί ώστε να αλλάξει την κατάσταση. Αυτή ήταν και η δική του στάση ζωής, μέχρι τις 28 Μαΐου του 1937, όπου πέθανε από καρδιακή προσβολή.
Πηγές:
¹http://psychologias.gr/prosrgiseis/9-prosrgiseis/99-alfrent-antler
²http://files.aspete.gr/eppaikpesyp/diplomatikes/sahinidou_maria[21.04.2015].pdf
http://www.adler-institut-mainz.de/uploads/media/Individualpsychologie.pdf
