Την Τρίτη το ξημέρωμα, στσ’ οχτώ του Νοεμβρίου
ενεμαζώχτηκε η Τουρκιά στ’ Αρκάδι γύρου γύρου
κι ήρθεν ο Μουσταφά Πασάς με είκοσι χιλιάδες
κι από μακρυά φωνάζανε “Προδώσετε ραγιάδες”
Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 151 χρόνια, λίγο έξω από το Ρέθυμνο, σε ένα μοναστήρι, γράφτηκε μια από τις λαμπρότερες σελίδες στην ιστορία του τόπου μας και συγκεκριμένα στην ιστορία της Κρήτης. Στη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης (1866-1869), η δίψα των Κρητών για λευτεριά και ένωση με την Ελλάδα κορυφώθηκε με το σπουδαιότερο επεισόδιό της, την ανατίναξη της Μονής Αρκαδίου.
Η ξακουστή μονή πήρε το όνομά της από την αρχαία πόλη Αρκαδία, αλλά και συνδέθηκε στενά με τον Αρκάδα φρούραρχο Ιωάννη Δημακόπουλο, που εθελοντικά μετέβη στην Κρήτη το Σεπτέμβρη του 1866 για να πολεμήσει ενάντια στους Τούρκους και παρέμεινε στη μονή που δεν είχε κριθεί κατάλληλη για άμυνα, θέλοντας να υπερασπιστεί το Αρκάδι μέχρι τελευταίας στιγμής.
Στις 8 του Νοέμβρη λοιπόν, ο Μουσταφά Γκιριτλής με τους 20.000 άνδρες του και το πυροβολικό του συγκεντρώθηκαν έξω από τη μονή και την επομένη, αφού ο ηγούμενος Γαβριήλ Μαρινάκης και ο Δημακόπουλος απέρριψαν την πρόταση για παράδοση, αφού κατέρριψαν τη δυτική πύλη της μονής, άρχισαν να εισχωρούν στην αυλή και να την καταλαμβάνουν.
Μηνά στο Ρέθεμνο ο πασάς και φέρνουν τη μπουμπάρδα
κι εμάδιενε τα γένια του πως δε θα κάνει πράμα.
Και του γουμένου εμήνυσε να πα’ να προσκυνήσει
το μοναστήρι άκαγο αν θέλει να τ’αφήσει
Πρωταγωνιστές των τελευταίων πράξεων του ιστορικού μας δράματος ήταν ο ηγούμενος, ο Δημακόπουλος και η Χαρίκλεια Δασκαλάκη, εμβληματική μορφή της Κρητικής Επανάστασης και συνώνυμο του αγώνα. Αφού η μάχη πια είχε προχωρήσει στο εσωτερικό της μονής και γινόταν πια σώμα με σώμα, οι πολιορκημένοι κλείνονται στη μπαρουταποθήκη. Το λόγο πια παίρνει ο Κωστής Γιαμπουδάκης.
Τότε φωνάζει ο Γιαμπουδής “Ηγούμενε ευλόγα”
κι είπε “Ο Θεός ευλογητός” και άναψε τη φλόγα.
Και σέρνει την πιστόλα του από το σελατρίκι
σαν αστραπή την άδειασε στη μπαρουταποθήκη
Πράγματι, ακολουθεί ανατίναξη της μονής, η οποία σκότωσε πολλούς Τούρκους, όμως στοίχισε τη ζωή και στους περισσότερους πολιορκημένους. Συγκεκριμένα, από τα 960 άτομα μόνο 3-4 άτομα γλίτωσαν και άλλοι 100 περίπου πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Από τους τελευταίους, φυλακίστηκαν στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου οι άνδρες και στους χώρους της σημερινής εκκλησίας της Κυρίας των Αγγέλων οι γυναίκες. Ο Δημακόπουλος θανατώθηκε με λογχισμό, τιμημένο θάνατο για έναν ήρωα πολεμιστή. Ο Γαβριήλ σκοτώθηκε στη μάχη, ενώ η Δασκαλοχαρίκλεια ήταν από τους λίγους επιζήσαντες που διηγήθηκε αργότερα τα γεγονότα όπως τα έζησε.
Το ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου, όπως και το ηρωικό Κούγκι και το Μεσολόγγι, είναι χρυσές σελίδες στην ιστορία της Ελλάδας, απόδειξη περίτρανη πως ο Έλληνας δε φοβάται κατακτητή, δεν τρέχει να σώσει τη ζωή του, αλλά θυσιάζεται προκειμένου να τιμήσει το χώμα που τον γέννησε και τα ιδανικά του. Δεν κάνει πίσω μπροστά σε κανένα κανόνι, δίνει και την ίδια του τη ζωή για το πιο σημαντικό αγαθό. Την ελευθερία.
Τρόχαλος έγινε η μονή κι εσείστη ο Ψηλορείτης
Κι οι Τούρκοι ακόμη τρέμουνε όντε γρηκούνε Κρήτη
Ειρήνη Μαρκιανού
Πηγές:
Ταξιδεύοντας Στο Ρέθυμνο, Μιχάλης Τρούλης, εκδ. Καλαϊτζάκης, arcadians.gr, rethemnosnews.gr,
agonaskritis.gr/
