Διαβάζουν οι μαθητές λιγότερο;
Στην πραγματικότητα διαβάζουν περισσότερο σήμερα από ποτέ…… αλλά όχι βιβλία!
Διαβάζουν λιγότερα βιβλία και κυρίως δεν το κάνουν με ευχαρίστηση. Στο σχολικό πλαίσιο η ανάγνωση πλέον θεωρείται καταναγκαστικό έργο και όχι ως το απαραίτητο εργαλείο για την πρόσβαση στην γνώση και το πιο σημαντικό για ευχαρίστηση. Αυτή η αποστροφή βασίζεται κυρίως στο ότι η κοινωνία γέρνει το ενδιαφέρον προς την ψηφιακή τεχνολογία.
Διανύουμε την ψηφιακή εποχή η οποία έχει αλλάξει το τοπίο της ανάγνωσης κ γενικότερα τον τρόπο που διαβάζουμε. Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι μαθητές αφιερώνουν μεγάλο μέρος από το χρόνο τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ζήτημα όμως είναι ότι επικοινωνούν μέσα από συγκεκριμένες εφαρμογές ηχογράφησης φωνής ή βίντεοκλήσεων. Κάτι που σημαίνει πως δεν γράφουν και άρα δεν διαβάζουν.
Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνες, στην τελευταία τριετία οι μαθητές διαβάζουν περισσότερο…Wikipedia, blogs, και σελίδες που παραπέμπουν σε άρθρα που τους ενδιαφέρουν.Μα έχουν διαβάσει και τα 7 βιβλία του Harry Potter, το Ημερολόγιο ενός Σπασίκλα ή μιας Ξενέρωτης…Αντιλαμβανόμαστε όμως την αξία της λογοτεχνίας που λανσάρεται από τα ΜΜΕ με αυτήν της κλασσικής λογοτεχνίας.
Το βιβλίο έχει αντικατασταθεί από την μεγάλη οθόνη του σινεμά καθώς και από την μικρή, αυτή των κινητών. Εκεί, οι εφημερίδες και τα περιοδικά ξεφυλλίζονται με την απομίμηση της κίνησης των φύλλων μέχρι και δε λείπει και ο χαρακτηριστικός ήχος της αλλαγής σελίδας. Ευτυχώς το βιβλίο δε θα σταματήσει ποτέ να καυχιέται για την μυρωδιά του.
Η ανάγνωση έχασε το ρόλο που κατείχε. Τη θέση της την πήρε η εικόνα. Άλλωστε την υπερτιμήσαμε και υπολογίσαμε και την αξία της: «μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις ». Όπως και να΄χει το αντικειμενικό συμπέρασμα είναι ότι οι μαθητές διαβάζουν περισσότερο αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την ποιότητα των αναγνωσμάτων τους. Σαν συνέπεια η κακομεταχείριση της γλώσσας με επινοήσεις συντομογραφιών,με ορθογραφικά και γραμματικά λάθη και με σωτήρα το Τ9.
Ωστόσο το σχολείο έχει την δική του ευθύνη. Από το δημοτικό τα παιδιά κουβαλούν σχολικές τσάντες μεγάλου βάρους. Με τον καιρό το σωματικό βάρος μετατρέπεται σε ψυχικό. Το δίδυμο πολλή ύλη-πολλά τα διαγωνίσματα καλά κρατεί…Πλέον τα σχολικά βιβλία δίνουν το μήνυμα σε γονείς και μαθητές πως η μελέτη θα αποδώσει βαθμούς.
Τον κύριο λόγο έχουν οι μαθητές. Λένε πως είναι πνιγμένοι με την σχολική ύλη και έτσι αφιερώνουν το χρόνο που διαθέτουν στην ανάγνωση των σχολικών βιβλίων. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι τα βιβλία που είναι να διαβάσουν τους προσφέρονται με ευκολία στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση και προσθέτου πως δεν υπάρχουν εκπομπές που να προωθούν την λογοτεχνία. « Το σχολείο προτείνει λογοτεχνικά βιβλία αλλά το να διαβάσω ολόκληρο το βιβλίο το θεωρώ χάσιμο χρόνου. Οπότε μπαίνω στο Ιντερνετ και βρίσκω την περίληψη του ή διαβάζω αποσπάσματα που με ενδιαφέρουν », λέει μια μαθήτρια της Γ’γυμνασίου..
Από την άλλη οι καθηγητές διαφωνούν με την ύλη των νεοελληνικών κειμένων. «Σαφώς δεν είμαστε σε θέση να κρίνουμε αν κάποιο λογοτεχνικό έργο είναι λιγότερο άξιο από κάποιο άλλο αλλά αναρωτηθήκατε ποτέ με πόση αγάπη θυμόμαστε το ανθολόγιο στις τάξεις του δημοτικού και με πόση ουδετερότητα το μάθημα των νεοελληνικών κειμένων στο λύκειο »; Και αυτό γιατί ο διδάσκων μας βοηθούσε να αποκτήσουμε τη δεξιότητα να αποκωδικοποιούμε το νόημα του κειμένου. Πολύ απλά θα λέγαμε πως αν δεν καταλαβαίνεις τι διαβάζεις, δε σου δημιουργείται η επιθυμία να το διαβάσεις. Το σύστημα αναγκάζει τον καθηγητή να κυνηγάει καλά αποτελέσματα για τον μαθητή του και όχι να επικεντρώνεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως το να ξέρω πώς να διαβάζω. (αναγνωστική ικανότητα). Κατά τον Shannon (1990), το σημαντικό είναι η ανάπτυξη εγγράμματων μαθητών, δηλαδή « ατόμων που χρησιμοποιούν την ανάγνωση, για να κατανοούν τους εαυτούς τους, να δημιουργούν συσχετισμούς ανάμεσα στις προσωπικές τους εμπειρίες και τις κοινωνικές δομές και να ανελίσσονται στην κατάκτηση γνωστικών κατηγοριών, που θα διευκολύνουν τη μάθηση».
Πρώτα έρχεται η αγάπη για το βιβλίο και μετά η επιθυμία της ανάγνωσης. Σύμφωνα με παιδαγωγούς δε χρειάζεται να περιμένουμε να μιλήσει το παιδί για να το κάνουμε να αγαπήσει το βιβλίο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να φέρουν το παιδί σε επαφή με το βιβλίο. Στον πρώτο χρόνο της ζωής του μπορούμε να του δώσουμε ένα βιβλίο με εικόνες για να το ξεφυλλίσει και έπειτα να του το διαβάσουμε. Επιπλέον προτείνουν , για μεγαλύτερες ηλικίες, να μην διαβάζετε το βιβλίο μέχρι τέλους έτσι ώστε να του εξιτάρετε την περιέργεια και το παιδί την επόμενη μέρα να μπει στη διαδικασία να διαβάσει τη συνέχεια μόνος του. Ή να αφήνουν στην βιβλιοθήκη των παιδιών τους βιβλία προσαρμοσμένα στην ηλικία και στα ενδιαφέροντα τους. Γιατί να αγοράσω για δώρο ένα tablet και όχι ένα βιβλίο;
Σ’αυτό το σημείο θα ήθελα να καταθέσω μια προσωπική εμπειρία. Μου έκανε εντύπωση η έκφραση και ανάπτυξη των ιδεών του στην έκθεση από ένα παιδί της 6ης δημοτικού. Είχε ώριμη κρίση να μιλάει για διάφορα κοινωνικά θέματα και όταν ρώτησα τη μαμά του πώς γίνεται αυτό, εκείνη μου απάντησε και πως το παιδί μυήθηκε στην λογοτεχνία από την Α΄ δημοτικού.
Σ’έναν κόσμο που ενδιαφέρεται περισσότερο για την εικόνα το παιδί παίρνει λάθος μηνύματα και αυτό αντανακλάται στον τρόπο προφορικής και γραπτής έκφρασης του. Όλοι μαζί καθηγητές και γονείς ας προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τις προτεραιότητες και να ενεργοποιήσουμε την επιθυμία του παιδιού για το βιβλίο. Η αγάπη για το βιβλίο είναι μεταδοτική.
Κατερίνα Γεωργιάδου
