Παράλληλη στήριξη
(Σε νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο)
Στον Ελλαδικό χώρο τα τελευταία χρόνια έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για την αποκρυστάλλωση του θεσμού της παράλληλης στήριξης στο σχολικό περιβάλλον και την περαιτέρω εγκαθίδρυσή του ως αναγκαίο λειτούργημα. Με τον όρο παράλληλη στήριξη εννοούμε την πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού ειδικής αγωγής να εντάξει στις σχολικές μονάδες μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσκολίες αντίληψης, εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, αυτισμό, δυσλεξία, αναπτυξιακή αφασία, κτλ. . Είναι μια από τις δυνατότητες φοίτησης του μαθητή με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου με απώτερο σκοπό την άμεση προσαρμογή του παιδιού στις ανάγκες του συνόλου. Επιπλέον με την παράλληλη στήριξη τίθεται ως κύριος στόχος η σταδιακή εναρμόνιση των αναγκών των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες με τις απαιτήσεις των μαθητών ενός γενικού σχολείου. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για έναν ενισχυτικό και ενταξιακό θεσμό της παιδαγωγικής διαδικασίας που ουδέποτε έχει να κάνει με την φροντίδα ή εξυπηρέτηση των καθημερινών αναγκών διαβίωσης.
Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες διακατέχουν οι μαθητές που χαρακτηρίζονται από σημαντικές δυσκολίες μάθησης λόγω αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών, νευροψυχικών διαταραχών που καθίστανται τροχοπέδη στη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης. Επιπλέον στα άτομα με αναπηρία υπάγονται όσοι πάσχουν από νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση), αισθητηριακές αναπηρίες ακοής(κωφοί, βαρήκοοι), κινητικές αναπηρίες, χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα, διαταραχές ομιλίας – λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες.
Ακόμη είναι επιτακτική ανάγκη να τονίσουμε ότι κατά τη διεκπεραίωση της διαδικασίας της παράλληλης στήριξης όλος ο σχολικός θεσμός θα πρέπει να λειτουργεί σε ένα επαρκώς οργανωμένο συνεργατικά πλαίσιο. Οι εκπαιδευτικοί που εμπλέκονται σε αυτό το λειτούργημα είναι σημαντικό να επιδιώκουν την επίτευξη των παιδαγωγικών στόχων τους, να καταβάλλουν προσπάθειες για την ένταξη των μαθητών στις απαιτήσεις του γενικού συνόλου της τάξης, την από κοινού χρήση του εποπτικού υλικού, κτλ. Η τάξη θα πρέπει να θεωρηθεί ως κοινός τόπος δράσης. Η επίτευξη μιας ομαλής συνύπαρξης μεταξύ των παιδαγωγών είναι πολύτιμη για τη διεξαγωγή εποικοδομητικών αποτελεσμάτων. Η οποιαδήποτε σύγκρουση κατά τη διάρκεια της σχολικής ώρας μπορεί να αποβεί εις βάρος των μαθητών. Για το λόγο αυτό ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης και ο δάσκαλος του γενικού σχολείου θα πρέπει να εφεύρουν μια κοινή συνισταμένη αμοιβαίας αλληλοκατανόησης, σεβασμού και αλληλοεπικοινωνίας. Πρωταρχικός σκοπός και των δύο είναι να ενσωματώσουν τις ιδιοσυγκρασίες των παιδιών που υποβάλλονται σε παράλληλη στήριξη στη νοοτροπία του υπόλοιπου μαθητικού συνόλου με απώτερο σκοπό την αυτονόμηση των πρώτων ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις όχι μόνο του σχολείου αλλά και της κοινωνίας. Το παιδί με το πέρας του χρόνου θα είναι ικανό να αποκτήσει τις βάσεις ώστε να ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως από τον δάσκαλο της παράλληλης στήριξης.
Ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης που καθίσταται υπεύθυνος σε μια τάξη ως δεύτερος δάσκαλος, μαθητών με εκπαιδευτικές ειδικές ανάγκες αναλαμβάνει συγκεκριμένα καθήκοντα. Αρχικά συμβάλλει με την προσφορά της βοήθειά του στην προσέλευση και αποχώρηση του παιδιού με Ε.Ε.Α.(Εκπαιδευτικές Ειδικές Ανάγκες) από την τάξη. Επίσης κατά τη διάρκεια του μαθήματος είναι υποχρεωμένος να καθοδηγεί τα παιδιά στην εύρεση του κατάλληλου βιβλίου, της σελίδας, της άσκησης κλπ, να εξηγεί την εκφώνηση της άσκησης με όσο το δυνατός κατανοητότερο τρόπο και όταν είναι αναπόφευκτη ανάγκη να διαφοροποιεί την εργασία του μαθητή με στόχο την επίτευξη του στόχου του μαθήματος.
Στη συνέχεια είναι σημαντικό να παρεμβαίνει στην διδασκαλία του μαθήματος για να διευκολύνει το δάσκαλο στο σχεδιασμό της διδασκαλίας διανθίζοντας το περιεχόμενο σύμφωνα με τις ενδείξεις του Δ.Δ. . Ακόμη ένα από τα αξιοσημείωτα καθήκοντά του μέσα στην τάξη είναι να αναλαμβάνει παράλληλη εργασία κυρίως όταν ο ένας εκπαιδευτικός ασχολείται με την επίλυση μιας άσκησης δια μέσω του πίνακα ή όταν αφηγείται μια ιστορία κτλ. Επιπρόσθετα, ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης δεν είναι επείγουσα ανάγκη να παρευρίσκεται αποκλειστικά δίπλα στο παιδί με Ε.Ε.Α. Αλλά να παρέχει υποστηριχτική διδασκαλία κυρίως στο παιδί, να περιέρχεται στην τάξη και να βοηθάει και τα υπόλοιπα παιδιά που χρειάζονται την συμπληρωματική του βοήθεια.
Επίσης, μια από τις εργασίες του εκπαιδευτικού Ε.Ε.Α. είναι να συμπληρώνει καθημερινά το τετράδιο επικοινωνίας. Στο συγκεκριμένο τετράδιο εμπεριέχονται οι θετικές και οι αρνητικές επισημάνσεις της σχολικής ζωής για την πληροφόρηση των γονέων. Εν συνεχεία οι γονείς μπορούν να σημειώνουν τις δικές τους παρατηρήσεις-σχόλια για την περεταίρω βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου των παιδαγωγών. Ακόμη στο πρόγραμμα διδασκαλίας των παιδαγωγών Ε.Ε.Α. συγκαταλέγεται ο σχεδιασμός και η οργάνωση δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια των σχολικών διαλειμμάτων και εκδρομών που αποσκοπούν στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι τον ρόλο του 2ου εκπαιδευτικού μπορεί να το διαδραματίσει και ο πρωτεύον εκπαιδευτικός της τάξης χωρίς βέβαια να το τελευταίο να γίνει αισθητό στο μαθητικό σύνολο. Τέλος ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης έχει το δικαίωμα να παρευρίσκεται στις συνελεύσεις εκτίμησης της προόδου των μαθητών Ε.Ε.Α. Στη σύσκεψη συμμετέχουν επίσης ο Δ/ντής του Σχολείου, η Δασκάλα της τάξης και ο/η γονέας του παιδιού. Συντάσσεται από κοινού αιτιολογημένη έκθεση επίδοσης στον κοινωνικό, επικοινωνιακό και ακαδημαϊκό τομέα. Αν δε σημειωθεί κατάλληλη επίδοση σε 2 διαδοχικά τρίμηνα, το παιδί παραπέμπεται στο ΚΕΔΔΥ για επαναξιολόγηση σε ότι αφορά το κατάλληλο πλαίσιο εκπαίδευσης.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της παράλληλης στήριξης είναι ένας πολύτιμος δίαυλος μετάδοσης παιδαγωγικών τρόπων εξοικείωσης των μαθητών ειδικής αγωγής με το περιβάλλον της υπόλοιπης σχολικής κοινότητας. Είναι ένα πολύτιμο μέσω για να ενταχθούν όλοι οι μαθητές στο μήκος μιας κοινής γραμμής ταυτόχρονης πρόσληψης της γνώσης με πρωταρχικό σκοπό την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων. Πρόκειται για μια διαδικασία με πολλές δυσκολίες και απαιτήσεις από μέρους και των δύο εκπαιδευτικών που λαμβάνουν χώρα στην τάξη. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση το έργο τους καταλαμβάνεται από ιδιαίτερες παραμέτρους δυσκολίας καθώς τα παιδιά βρίσκονται στα πρώτα στάδια προσαρμογής με τους κανόνες του σχολικού προγράμματος. Είναι αναγκαία η αφιέρωση στα παιδιά αρκετού χρόνου καθώς και η ανάληψη από μέρους των παιδαγωγών μέγιστης υπομονής, απερίσπαστης ευθύνης, και αμέριστης προσοχής, αφοσίωσης και αγάπης προς τα παιδιά. Η υιοθέτηση της οργάνωσης και της μεθοδικότητας στην εκπαιδευτική δράση θα αποφέρει ευνοϊκούς καρπούς σε όλους όσους εμπλέκονται στη διεκπεραίωση αυτού του στόχου που πρώτιστο σχέδιο έχει να καταστήσει όλους τους μαθητές αυτόνομους και αυτόβουλους στις κοινωνικές απαιτήσεις.
Η παράλληλη στήριξη έχει εγκατασταθεί στους κόλπους του εκπαιδευτικού μας συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες και είναι ανοιχτή προς οποιαδήποτε πρωτοβουλία εμπλουτισμού της με καινούργια μέσα υποστήριξης των παιδιών με Ε.Ε.Α. προς την επιμόρφωσή τους. Παρά την οικονομική δυσπραγία της Ελλάδας υπάρχουν ακόμα εκπαιδευτικοί που οικειοθελώς καταβάλλουν προσπάθειες για τη προαγωγή της συνολικής μόρφωσης των μαθητών της χώρας μας. Ας στηρίξουμε την ενέργειά τους για να συνεχίσουν τα σχολεία μας να φέρουν εις πέρας το εκπαιδευτικό τους έργο.
Αννέτα Μήλιου, Φιλόλογος
Πηγές:
Ένταξη, Εκδόσεις Έπαφος
Οι ιστορίες της Ένταξης στο σχολείο, Εκδόσεις Έπαφος
Η γλώσσα της Ένταξης, Εκδόσεις Έπαφος
