“Aν ισχύει η ρήση πως οι νεκροί βαραίνουν στα μυαλά των ζωντανών και η παράδοση αποτελεί και βαρίδι στην πρόοδο, τότε η περίπτωση του Γληνού θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση. Γιατί ο πνευματικός ηγέτης και αγωνιστής δάσκαλος, ο οποίος ξεκίνησε από τον αστικό ουμανισμό για να συναντηθεί με τον κομμουνισμό, ασυμβίβαστος, καινοτόμος, συγκροτημένος, δίκαια πρέπει να θεωρηθεί μεταξύ των πρώτων στο πνευματικό στερέωμα του 20ου αιώνα. Ίσως ο μέγιστος αριστερός διανοητής στον παιδαγωγικό χώρο”
“αντιτετράδια της εκπαίδευσης”, τεύχος 60-61,
αφιέρωμα στον Δημήτρη Γληνό
Ένας από τους πιο σημαντικούς παιδαγωγούς και πρωτεργάτες της γλωσσοεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης υπήρξε ο Δημήτρης Γληνός. Γεννήθηκε στη Σμύρνη, από οικογένεια με καταγωγή από την Άνδρο. Το 1899 μετακόμισε στην Αθήνα, όπου και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1904 προσχώρησε στο δημοτικισμό και μαζί με τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη υπήρξαν οι κυριότεροι οπαδοί του, δημιουργώντας και αργότερα τον Εκπαιδευτικό όμιλο. Το 1905 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα, με άριστα και ανέλαβε διευθυντής στην « Αναξαγόρειο Σχολή» και στο « Ελληνογερμανικό Σχολείο» της Σμύρνης. Οι διάφορες, όμως, δημοτικιστικές ομιλίες τους προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Σμύρνη το 1908 και να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ίενα και τη Λειψία της Γερμανίας, παρακολουθώντας μαθήματα φιλοσοφία, παιδαγωγικής και πειραματικής ψυχολογίας. Το 1911 εγκατέλειψε τις σπουδές του, λόγω βιοποριστικής ανάγκης και επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου διορίστηκε στην αρχή διδάσκαλος στο γυμνάσιο της Πλάκας και αργότερα, ως καθηγητής στο Αρσάκειο Λύκειο Αθηνών.
Ιδιαίτερα ενεργός υπήρξε και ο ρόλος του στην πολιτική. Από το 1930 άρχισε να ασχολείται εντατικά και το 1934 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση, με τον αγαπημένο του φίλο και γνωστό λογοτέχνη Κώστα Βάρναλη. Το 1935 εξορίστηκε στον Άγιο Ευστράτιο από τη δικτατορία του Γεωργίου Κονδύλη, όπως και αργότερα στη Σαντορίνη από τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1936 εξελέγη βουλευτής, συνεργαζόμενος με το Κ.Κ.Ε.
Στη διάρκεια της Κατοχής ο Γληνός πρωταγωνίστησε στην ίδρυση του ΕΑΜ ( Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και παράλληλα, εντάχθηκε στο Κ.Κ.Ε..
Ο θάνατος τον βρήκε τα Χριστούγεννα του 1943, έπειτα από μια εγχείρηση.
Μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου από το 1911 και μετά δημοσίευε στο Δελτίο του Ομίλου διάφορες φιλοσοφικές και παιδαγωγικές μελέτες. Η διάσπαση του Ε.Ο. το 1927 συνέβη εξαιτίας του διχασμού μεταξύ των μελών για τον προσανατολισμό και τη δράση του Ομίλου. Έγιναν αλλεπάλληλες συνελεύσεις και τελικά διαμορφώθηκαν δυο μερίδες: εκείνη του Γληνού και η μερίδα του Δελμούζου. Οι διαφωνίες συγκεντρώθηκαν σε τρία σημεία : το εθνικό, το θρησκευτικό και κοινωνικό. Οι απόψεις του Γληνού κέρδισαν την πλειοψηφία, ενώ ο Δελμούζος και άλλα 43 μέλη παραιτήθηκαν από την ιδιότητα τους μέλους με επιστολή, που έστειλαν στην εφημερίδα.
Από αυτό το σημείο αρχίζει μια νέα περίοδος στη ζωή του Γληνού, ο οποίος υιοθετεί μια στάση με τα εξής δυο χαρακτηριστικά: από τη μια ενστερνίζεται τις μαρξιστικές απόψεις και με βάση αυτές προσπαθεί να ερμηνεύσει τη γενικότερη κατάσταση και από την άλλη, οριοθετείται καθαρά απέναντι στο Κ.Κ.Ε. ΄Εχει δηλώσει: « Είμαι σοσιαλιστής με την πλατιά σημασία της λέξης. Στοχάζομαι όχι μαρξιστικά ή μη μαρξιστικά, αλλά επιστημονικά, γιατί η επιστήμη δεν έχει παράτιτλους, είναι απλά επιστήμη, ζήτηση της αλήθειας».
Το 1921 ο Γληνός ίδρυσε την “Ανωτάτη Γυναικεία Σχολή”. Σκοπός του Πανεπιστημίου αυτού ήταν να δώσει στις γυναίκες τη δυνατότητα να σπουδάσουν και να μορφωθούν.
Εντύπωση προκαλούν οι τόσο προοδευτικές απόψεις του Γληνού για τη θέση του δασκάλου. «Ο δάσκαλος όχι μόνο πρέπει να έχη γνώμη και πίστη για το έργο του, αλλά και υποχρέωση ιερή να τρέφει τη μέριμνα του μέλλοντος και να βοηθάει με όλη του τη δύναμη την καλυτέρευση του παρόντος» , έγραψε στο περιοδικό Αγνή.
Αμέσως, μετά τη διάσπαση είναι εκτεθειμένος σε κριτική και πιέσεις από τη δεξιά και συγκεκριμένα από το περιοδικό Εστία για τη γραμμή, την οποία ακολουθούσε. Ωστόσο και από την πλευρά του Κ.Κ.Ε. η κριτική δεν είναι λιγότερο έντονη. Δίνεται, λοιπόν, η αφορμή μέσα από την εφημερίδα να δείξει και τι ακριβώς σήμαινε για τον ίδιο η ρήξη του με τη φιλελεύθερη παράταξη και τον Δελμούζο. Έχασε ουσιαστικά τη δυνατότητα πολιτικής ανόδου και την ευχέρεια να καταλάβει υψηλότατες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό ή πανεπιστημιακές θέσεις. Όλα αυτά θυσίασε συνειδητά και ψύχραιμα για να ακολουθήσει τον καλό ή κακό δρόμο των ιδεών του. Η ρήξη όμως αυτή του στοίχισε και πολύτιμες φιλίες και συνεργασίες, τις οποίες εγκατέλειψε με ψυχικό σπαραγμό.
Και όλα αυτά « για να μπορεί να λέει ελέφτερα ότι στοχάζεται για την ηθική λεφτεριά, που είναι το πολυτιμότατο αγαθό για τον άνθρωπο».
ΑΡΤΕΜΙΣ ΠΡΑΠΑ
Πηγές: http://www.antitetradia.gr/portal/
http://tvxs.gr/news/paideia/apopseis-toy-dimitri-glinoy-gia-ton-daskalo
Διαφήμιση
