Αφιέρωμα στο παιδικό περιοδικό (1830- 1974)

Όπως οι ενήλικοι αναγνώστες, έτσι και τα παιδιά δικαιούνται να έχουν στη διάθεσή τους περιοδικά -έντυπα ή ηλεκτρονικά- στα οποία θα μπορεί κανείς να εντοπίζει αποσπάσματα, ολόκληρα κείμενα, ποιήματα, ιδέες, συμβουλές και ύλη που σχετίζονται με προβληματισμούς και ανάγκες της παιδικής ηλικίας. Εύκολα μπορεί κανείς να κατανοήσει το πόσο μεγάλη αξία έχει ένα τέτοιου είδους υλικό, που προσφέρει διεύρυνση της φαντασίας και απόκτηση νέων γνώσεων, στα χέρια ενός παιδιού.

Η ανάγκη για τα παραπάνω είχε γίνει αντιληπτή στη χώρα μας ήδη από την αρχαιότητα, αφού υπήρχε ειδική μέριμνα για τη διαπαιδαγώγηση των νέων. Φυσικά, πολλά χρόνια αργότερα και με την ίδρυση του Νεοελληνικού κράτους κάθε ιδέα πλέον είχε τα απαραίτητα εφόδια για να υλοποιηθεί κι έτσι πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών συνέβαλλαν -ο καθένας με το δικό του τρόπο- στο να δημιουργηθεί μια μακρά παράδοση παιδικού περιοδικού.

Ξεκινώντας, το 1836 κυκλοφορεί το πρώτο παιδικό περιοδικό η «Παιδική Αποθήκη» που εκδίδεται από τον Δημήτριο Πανταζή. Το περιεχόμενο του περιοδικού ήταν προσηλωμένο στις επιδιώξεις του εκδότη του: στην εκπαίδευση των νέων παιδιών.

Ένα άλλο σημαντικό περιοδικό της περιόδου ήταν η «Εφημερίς των παίδων» που εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1868. Η «Εφημερίς» περιείχε άρθρα για παιδιά, διηγήματα, περιγραφές αρχαίων πόλεων και μνημείων, βιογραφίες αρχαίων κ.ά.

Τα περιοδικά «Παιδικός κόσμος», «Παιδική Χαρά» και «Ελληνόπουλο» μετά το 1900 παρουσιάστηκαν στο παιδικό κοινό μέσα από μία καινοτόμα αισθητική. Το περιοδικό «Παιδικός κόσμος» κυκλοφορούσε για είκοσι δύο περίπου χρόνια και προσέφερε στο κοινό του 506 τεύχη. Ιδιαίτερα μετά το Μεσοπόλεμο τα περιοδικά παίρνουν αποστάσεις από το σχολικό πρόγραμμα και αποκτούν πλέον έναν παιγνιώδη χαρακτήρα.

Το περιοδικό «Μαθητική εστία» (1948-1953), του οποίου ιδιοκτήτης ήταν ο Παναγιώτης Χατζής, διοργάνωνε και διαγωνισμούς συγγραφής. Το εβδομαδιαίο περιοδικό «Ο Μικρός Ήρως» είχε εικονογράφηση και σχέδια του Βύρωνος Απτόσογλου. Κυκλοφόρησε για 15 χρόνια από το 1953 και περιέγραφε τις περιπέτειες τριών μικρών Ελληνόπουλων απέναντι σε Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες.

Από το 1879 έως το 1949, «Η Διάπλαση των παίδων» με αρχισυντάκτη τον Γρηγόριο Ξενόπουλο αποτέλεσε την τομή στα παιδικά περιοδικά. Μετά την απόλυτη κυριαρχία του περιοδικού «Παιδική εφημερίδα», ήρθε η «Διάπλαση των παίδων» στην επιφάνεια για να ταράξει τα «νερά». Ο λόγος της μεγάλης επιτυχίας της «Διάπλασης» ήταν η δυσαρέσκεια του κόσμου απέναντι στο περιεχόμενο άλλων περιοδικών. Η «Διάπλαση των παίδων» βασίστηκε πάνω στα ευρωπαϊκά πρότυπα παιδικής λογοτεχνίας και τυπογραφίας. Ο εκδότης του περιοδικού αυτού έφερε μια νέα πνοή στο χώρο του ελληνικού παιδικού περιοδικού βασίζοντας το περιεχόμενό του σε σύγχρονα ζητήματα και προβληματισμούς της παιδικής ηλικίας.

Περίπου το 1945 με 1958 κυκλοφορούν για πρώτη φορά περιοδικά, όπως το «Ελληνόπουλο» και η «Ζωή του παιδιού». Το περιοδικό «Κλασσικά εικονογραφημένα» (1951) των αδελφών Πεχλιβανίδη αποτέλεσε ιδιάζουσα περίπτωση καθώς για πρώτη φορά διασκευάζονται σε κόμικ κλασικά λογοτεχνικά έργα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι πολλοί ποιητές, όπως ο Δημήτριος Καμπούρογλου και ο Αλέξανδρος Πάλλης εκδίδουν παιδικές συλλογές.

Με το τέλος της έκδοσης της «Διάπλασης των παίδων», ξεκίνησε μία νέα παράδοση παιδικής λογοτεχνίας που φτάνει μέχρι και σήμερα. Τον 20ο αιώνα το παιδικό βιβλίο βρίσκεται στο επίκεντρο του Εκπαιδευτικού Ομίλου, ο οποίος λαμβάνει την πρωτοβουλία να εκδώσει παιδικά βιβλία γραμμένα στην ελληνική δημοτική γλώσσα. 

Άλλοι τίτλοι γνωστών παιδικών περιοδικών είναι:

Πηγές: Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (εκδ. Πατάκης), οanagnostis.gr, el.wikipedia.org