Τι είναι αυτό που σκέφτεστε όταν ακούτε τη λέξη «στερεότυπα»; Ίσως κάποιος να σκεφτεί τις διαφημίσεις κι όλα εκείνα τα σεξιστικά πρότυπα που προβάλλονται συνεχώς. Κάποιος άλλος ίσως σκεφτεί τις προκαταλήψεις που πιστεύουν αρκετοί άνθρωποι για πράγματα ή άλλους να ανθρώπους σε τόσο μεγάλο βαθμό που να τους έχουν γίνει βίωμα. Σε καμία περίπτωση όμως δε θα σκεφτεί κάποιος τα παραμύθια. Όλες εκείνες τις γλυκιές και αθώες ιστορίες που μας μεγάλωσαν, ακούγοντάς τες από αγαπημένα μας πρόσωπα.
Είναι αλήθεια πως δε θεωρούμε πως κάτι το οποίο μας είναι οικείο μπορεί και να μας βλάψει, έτσι και με τα παραμύθια κι όλες αυτές οι όμορφες ιστορίες με το ευτυχισμένο τέλος, όπου το καλό νικάει το κακό, δεν πιστεύουμε ότι μπορούν να είναι βλαβερά για εμάς με κάποιον τρόπο. Όμως σύμφωνα με έρευνες τα παραμύθια είναι αυτά που μας προβάλλουν τα λάθος πρότυπα που στη συνέχεια της ζωής μας θεωρούμε ότι είναι σωστά και τα μόνα αποδεκτά και με αυτόν τον τρόπο θεωρούμε ότι όλα τα θηλυκού γένους άτομα θα πρέπει να είναι υποταγμένα και εξαρτώμενα από τα άτομα αρσενικού γένους, τα οποία με τη σειρά τους θα πρέπει να είναι δυνατά γενναία και πνευματώδη.
Γι’ αυτό έχουμε φτάσει σε σημείο πολλά από τα ψυχολογικά μας προβλήματα να προέρχονται από αδύνατες προσδοκίες της κοινωνίας, όπου οι άντρες δεν πρέπει να δείχνουν τα συναισθήματά τους και οι γυναίκες θα πρέπει να φροντίζουν την εξωτερική τους εμφάνιση περισσότερο από τον ψυχικό και πνευματικό τους κόσμο.
Είναι αλήθεια πως αν πάρουμε και σκεφτούμε προσεκτικά όλα τα παραμύθια θα εντοπίσουμε πολλές λάθος συμπεριφορές, από την Σταχτοπούτα που περίμενε τον Πρίγκιπα να την βγάλει από τη δύσκολη ζωή της, ως την Πεντάμορφη, που έμενε κοντά στον απαγωγέα Τέρας, ο οποίος όμως της έδινε όλα τα καλά του κόσμου, που μόνη της δε θα μπορούσε να αποκτήσει.
Εκτός όμως από τα έμφυλα στερεότυπα, έχουμε και άλλους είδους στερεότυπα, όπως αυτά του ευτυχισμένου γάμου ή της κακιάς μητριάς. Μάλιστα, οι έρευνες έχουν δείξει πως οι κόρες κακοποιούνταν πιο συχνά από τους γιούς στα κλασσικά παραμύθια των αδερφών Γκριμ, με τα οποία μεγάλωσαν πολλά παιδιά στην Ευρώπη, αλλά και πολλά κορεάτικα παραμύθια ακολουθούν αυτό το μοτίβο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα στίγμα πάνω στις μητριές, γεγονός που δυσκολεύει πολύ την αρμονική τους σχέση με τα θετά παιδιά τους, από όπου προκαλούνται κι άλλα προβλήματα αργότερα.
Με παρόμοιο τρόπο τα παραμύθια δημιουργούν και αναπαράγουν ιδανικά για την αγάπη και τον γάμο που όμως δεν μπορούν πάντα να υπάρξουν στην πραγματική ζωή κι ό,τι παρεκλίνει από αυτά θεωρείται αποτυχία, είτε αυτό είναι ένα ή περισσότερα διαζύγια, είτε το φύλο και τα χαρακτηριστικά του συντρόφου που θα επιλέξει κάποιος, οδηγώντας πολλά άτομα στην ανασφάλεια και τη δυστυχία στη ζωή τους.
Ευτυχώς, πλέον αρκετοί είναι αυτοί που γράφουν νέα παραμύθια ή ξαναγράφουν τα παλιά προσφέροντας στη νέα γενιά τα σωστά ιδεώδη. Ας σκεφτούμε, όμως κι εμείς όλοι που έχουμε μεγαλώσει με τα κλασικά παραμύθια ότι πραγματικά είναι αυτό που αξίζει στη ζωή μας κι ας αφήσουμε τα παραμύθια να είναι όμορφες ιστορίες από το παρελθόν κι όχι μπούσουλας για το μέλλον μας.
Πηγές
Bahn, G. H., & Hong, M. (2019). Shift from Wicked Stepmother to Stepmother in Eastern and Western Fairy Tales. Psychiatry investigation, 16(11), 836.
Cekiso, M. (2013). Gender stereotypes in selected fairy tales: implications for teaching reading in the foundation phase in South Africa. Journal of Sociology and Social Anthropology, 4(3), 201-206.
Meland, A. T. (2020). Challenging gender stereotypes through a transformation of a fairy tale. European Early Childhood Education Research Journal, 1-12.
