Το θέατρο είναι ζωή. Μέσα από κάθε θεατρική είδος και κάθε θεατρική παράσταση αντικατοπτρίζονται διαφορετικές εκφάνσεις της ζωής. Από το αρχαίο θέατρο μέχρι το θέατρο του παραλόγου και τα μιούζικαλ, κάθε θεατρικός συγγραφέας προσπαθεί να επικοινωνήσει μέσα από το έργο του, τον προβληματισμό του για την εποχή που ζει. Ο προβληματισμός αυτός, δε διαφαίνεται όμως μόνο μέσα από τους διαλόγους και τις αφηγήσεις.
Συγκριτικά με τα άλλα λογοτεχνικά είδη, ο θεατρικός συγγραφέας εκφράζεται και διαμέσου των σκηνικών, του αριθμού των ηθοποιών που χρησιμοποιεί και της τεχνικής.
Ένα θεατρικό είδος που ξεχωρίζει μεταξύ των υπολοίπων, είναι εκείνο του παραλόγου. Γεννήθηκε τη δεκαετία του 1940 και άκμασε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Βασισμένο στον Νανοϊσμό, το θέατρο του παραλόγου απομακρύνεται από τη συμβατικότητα του κλασσικού θεάτρου. Ρευστότητα βασικών εννοιών, όπως χρόνος, τόπος, διάλογοι χωρίς ουσία και μινιμαλισμός έρχονται να συνθέσουν την εικόνα αυτού του “Νέου Θεάτρου” ή ‘Αντι-θεάτρου” όπως έχει χαρακτηρισθεί. Κύριοι εκφραστές αυτού του νέου θεατρικού είδους είναι πολλοί, Σάμουελ Μπέκετ, Χάρολντ Πίτερ, Ευγένιος Ιονέσκο (υπήρξε ο θεμελιωτής του) , Τομ Στόπαρντ και άλλοι.
Τα θεατρικά αυτά κείμενα θέτουν στο επίκεντρο τους θέματα υπαρξιακά, θέματα που σχετίζονται με το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης διάστασης. Σε πολλά έργα μάλιστα ο λόγος είναι αποσπασματικός. Χωρίς σύνδεση. Ο θεατρικός συγγραφέας εδώ εκφυλίζει τη γλώσσα για να αποδείξει την ανεπάρκεια της στην έκφραση της σκέψης. Εδώ θα παρατηρήσετε, επίσης, πώς εκτός από έλλειψη διαλόγων υπάρχει και έλλειψη δράσης. Η αποσπασματικότητα του λόγου συνάδει με την στατικότητα του ηθοποιού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το έργο του Σάμουελ Μπέκετ “Krapp’s last tape” (η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ) . Ένας ηθοποιός πάνω σε μία κουνιστή καρέκλα. Φωτισμός ελάχιστος. Και κάπου ένα μαγνητόφωνο. Ο Κραπ, την ημέρα των γενεθλίων του προσπαθεί να ηχογραφήσει σε μια κασέτα όλα όσα συνέβησαν την χρονιά που πέρασε. Λίγο πριν, ακούει την κασέτα που ηχογράφησε 30 χρόνια πριν. Έτσι, έρχεται αντιμέτωπος με τις αποφάσεις που πήρε τότε.Ακούει την κασέτα, αναπολεί και μιλάει. Μιλάει ασύντακτα, αποσπασματικά.
Με ένα μονοπρόσωπο θεατρικό έργο, ο Μπέκετ ενώνει το παρελθόν και το παρόν μέσα από ένα ευρηματικό τρόπο. Ακούς τον Κραπ να λέει πως είναι σκουπίδια και πως από εκεί κατάγεται. Και έναν Μπέκετ, να προσπαθεί να αποδείξει πώς όσα και αν πετύχεις στη ζωή σου στο τέλος θα καταλήξεις ακριβώς από εκεί που ξεκίνησες.
Αυτό ήταν ένα από τα πολλά κείμενα του λεγόμενου “Αντι-θεάτρου”, το οποίο γεννήθηκε σε μία εποχή όπου η ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής δεν ήταν δεδομένη. Το θέατρο αφουγκράστηκε την ανάγκη αυτή και την εξέφρασε μέσα από την πιο μινιμαλιστική και παράλογη εκδοχή του. Οι υπαρξιακοί προβληματισμοί για να εκφραστούν, δεν χρειάζονται πολυμελής θιάσους και επιβλητικά κοστούμια. Οι δύσκολοι καιροί επιβάλλουν σκέψη, παραγωγική και ουσιαστική. Αυτό, λοιπόν, προέβαλε το θέατρο του παραλόγου. Την ανάγκη για εσωτερική ενδοσκόπηση θέτοντας ερωτήματα, όπως τι είναι ο άνθρωπος και ποιος είναι ο ρόλος του.
Οι θεατρικοί συγγραφείς, ορμώμενοι από τις πολιτικο-κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους, χρησιμοποιούν το θεατρικό λόγο για να περάσουν μηνύματα πανανθρώπινα. Κάθε θεατρικό κείμενο διδάσκει.Σε κάθε θεατρική παράσταση, ο θεατής παρακολουθεί ένα στιγμιότυπο από τη ζωή τη δική του ή του διπλανού του και προβληματίζεται. Είναι μικρής σημασίας αν το έργο ανήκει στο “αντι-θέατρο” ή στο κανονικό θέατρο.
Το θέατρο είναι ένα, όπως μια είναι και η ζωή. Και όπως η ζωή είναι πολύχρωμη, έτσι είναι και το θέατρο πολύχρωμο. Μην ξεχνάτε πώς η γέννηση του είναι σχεδόν ταυτόχρονη με τη γέννηση του πολιτισμού. Με άλλα λόγια το θέατρο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Όταν η κοινωνία θρηνεί, το θρηνεί και αυτό. Μόνο που η κοινωνία εκφράζεται μέσα από το κλάμα και το θέατρο μέσα και από το παράλογο.
Ευχαριστώ τον K. Σάββα Πτσαλίδη, καθηγητή του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, γιατί μας έμαθε να αγαπάμε και να εκτιμάμε το θέατρο.
Eυαγγελία Τζιάκα
Πηγές: http://www.avgi.gr/article/10971/5105020/samiouel-mpeket-e-teleutaia-magnetotainia-tou-krap-
www.wikipedia.gr
www.tvxs.gr
