Γνωρίζοντας το μαθητή με σύνδρομο Asperger

Οι διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές αποτελούν εδώ και πολλές δεκαετίες αντικείμενο επιστημονικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Μία από αυτές τις διαταραχές είναι και το σύνδρομο Asperger. Διαφέρει από άλλες διαταραχές του φάσματος του αυτισμού λόγω της σχετικής διατήρησης της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης. Το σύνδρομο Αsperger διακρίνεται από μια ομάδα συμπτωμάτων που αφορούν την χαμηλή απόδοση στην κοινωνική αλληλεπίδραση και τις επικοινωνιακές δεξιότητες καθώς και την αυξημένη στερεοτυπική συμπεριφορά σε διάφορες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα. Παράλληλα δεν εμφανίζεται έκπτωση στον γνωστικό τομέα , ούτε και στην γλωσσική ανάπτυξη, ενώ τα παιδιά έχουν φυσιολογική νοημοσύνη έως υψηλή. Η διαταραχή εντοπίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με την αυτιστική διαταραχή. Συνήθως, οι ιδιαιτερότητες των παιδιών αυτών γίνονται πιο εύκολα αντιληπτές στο χώρο του σχολείου από τους εκπαιδευτικούς παρά από το οικογενειακό περιβάλλον.

Το σύνδρομο asperger χαρακτηρίζεται από διαταραχές σε τρεις περιοχές ανάπτυξης :

1. κοινωνική επικοινωνία
2. κοινωνική αλληλεπίδραση
3. κοινωνική φαντασία.

Χαρακτηριστικά των παιδιών με σύνδρομο asperger είναι :

Δυσκολία στην επικοινωνία.

– Ελλείμματα στην αμοιβαία κοινωνική συναλλαγή.
– Δυσκολία στη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.
– Περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων.
– Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες και κινήσεις.
– Μονότονος και σχολαστικός τρόπος ομιλίας.

1. Δυσκολία στην κοινωνική επαφή.

• Τα παιδιά με Asperger επιθυμούν την κοινωνική επαφή, αλλά δεν ξέρουν πώς να προσεγγίσουν τους άλλους.
• Aδυνατούν να δημιουργήσουν σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και να συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια.

• Παρουσιάζουν δυσκολία στο να κατανοήσουν τα συναισθημάτων των άλλων , ιδιορρυθμία και εκκεντρικότητα στην κοινωνική τους συμπεριφορά.
• Συχνά προσεγγίζουν τους άλλους με περίεργο τρόπο γιατί δε γνωρίζουν τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς.
• Δεν κατανοούν τη μη-λεκτική επικοινωνία και δεν μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους.

Στο τομέα της κοινωνικής προσαρμογής είναι εμφανής η δυσκολία τους να δημιουργήσουν φιλίες. Χρειάζονται ιδιαίτερη διδασκαλία όσον αφορά στις κοινωνικές δεξιότητες που δεν τις αποκτούν μέσα από την εμπειρία.

2. Προβλήματα επικοινωνίας.

• Ενώ έχουν ευχέρεια στο λόγο , χρησιμοποιούν λέξεις που συχνά δεν ταιριάζουν στην περίσταση,
• Δε δίνουν σημασία στις αντιδράσεις του συνομιλητή τους.
• Μιλούν ακατάπαυτα χωρίς να τους ενδιαφέρει αν ο άλλος τους ακούει.
• Δεν κατανοούν το χιούμορ και τον μεταφορικό λόγο, αντιλαμβάνονται τα νοήματα κατά λέξη, κυριολεκτικά.
• Μιλούν με φωνή μονότονη χροιά φωνής , χωρίς διακυμάνσεις.
• Έχουν δυσκολίες στο πραγματολογικό και στο σημασιολογικό επίπεδο της γλώσσας.

3. Έλλειψη προσαρμοστικότητας.

• Κάθε απρόσμενη αλλαγή στο καθημερινό πρόγραμμα τους δημιουργεί αναστάτωση .
• Δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις ενώ διακρίνονται από διάσπαση προσοχής συχνές εκρήξεις θυμού, άγχος και καταθλιπτικά επεισόδια, λόγω της δυσκολίας τους στην προσαρμογή και στην επικοινωνία.

4. Σχολείο και επίδοση

• Έχουν ιδιαίτερες ικανότητες στα μαθηματικά, στη φυσική, στη μουσική.
• Στη γραφή μπορεί να κάνουν πολύ μεγάλα γράμματα ή να μην γράφουν ανάμεσα στις δυο γραμμές και να μην διατηρούν τα κενά μεταξύ των λέξεων .
• Η γραμματική, όσο και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν είναι συνήθως καλά.
• Συνήθως μαθαίνουν πιο εύκολα αν οι πληροφορίες τους παρουσιάζονται οπτικά σ’ ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον.

5. Αδεξιότητα.

• Άλλο ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των παιδιών με Asperger, είναι ότι εμφανίζουν συχνά κινητική αδεξιότητα και δυσκολεύονται να συντονίσουν τις κινήσεις τους.
• Έχουν παράξενο βάδισμα και δυσκολεύονται να μάθουν να δένουν τα κορδόνια τους, να πετάξουν και να πιάσουν μια μπάλα.
• Δυσκολεύονται να παίξουν ποδόσφαιρο ή να οδηγήσουν ένα ποδήλατο.
• Ακόμη έχουν περίεργη στάση στο σώμα όταν τρέχουν ή όταν κάνουν γυμναστική.

6. Προβλήματα στο σχολείο.

• Λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στην κοινωνική επαφή γίνονται αντικείμενο κοροϊδίας από τα άλλα παιδιά.
• Συνήθως παίζουν μόνα τους στα διαλείμματα .
• Δυσκολεύονται ιδιαίτερα να ακολουθήσουν τους κοινωνικούς κανόνες του σχολείου και έχουν συχνά άγχος.
• Έχει παρατηρηθεί ότι αρκετές φορές προκειμένου να αντιμετωπίσουν το άγχος ή την υπερβολική ενόχληση ενός ερεθίσματος μπορεί να κλείνουν τα αυτιά τους ή να βγαίνουν από την τάξη.

Συμβουλές

• Με αποτελεσματική θεραπεία τα παιδιά με σύνδρομο Asperger μπορεί να μάθουν να διαχειρίζονται τις δυσκολίες τους αλλά οι κοινωνικές τους δυσκολίες θα παραμείνουν. 

• Δεν επιτρέπουμε στο παιδί με σύνδρομο Asperger να συζητά ή να κάνει ερωτήσεις συνέχεια για τα περιορισμένα ενδιαφέροντά του. Καθορίζουμε μια συγκεκριμένη ώρα την ημέρα όπου το παιδί θα μπορεί να μιλήσει για αυτά.
• Η χρησιμοποίηση θετικής ενίσχυσης προς μια επιθυμητή συμπεριφορά είναι η σημαντική στρατηγική για τη βοήθεια ενός παιδιού με σύνδρομο Asperger.

• Οι εργασίες είναι καλό να χωρίζονται σε μικρότερα μέρη και πρέπει να δίνουμε συχνή ανατροφοδότηση και καθοδήγηση.
• Τα παιδιά με προβλήματα προσοχής ωφελούνται με χρονομετρημένες εργασίες. Αυτό τους βοηθά να οργανώσουν τον εαυτό τους.

Το παιχνίδι

Το παιχνίδι πρέπει να έχει ως στόχο την κοινωνική αλληλεπίδραση των μαθητών και την εκπαίδευση τους στους κοινωνικούς κανόνες, στις βασικές αρχές συνεργασίας και συνύπαρξης στην ίδια ομάδα μαθητών. Μία από τις προσεγγίσεις του παιχνιδιού είναι και το θεατρικό παιχνίδι. Το θεατρικό παιχνίδι δρα θεραπευτικά, ενισχύοντας τις ατομικές δυνατότητες κάθε παιδιού, όπως και των μαθητών με asperger, ξεχωριστά μέσα από την εμπειρία και την δυναμική της ομάδας.

Το θεατρικό παιχνίδι βοηθά τους μαθητές να:

– Μάθουν να αναγνωρίζουν και να επεξεργάζονται καλύτερα τα συναισθήματά τους καθώς και τα συναισθήματα των άλλων .

– Βελτιώσουν την επικοινωνία με τους συμμαθητές τους και να κάνουν νέες φιλίες.

– Μάθουν να συνεργάζονται ομαδικά .

– Αναπτύξουν κοινωνικές και πρακτικές δραστηριότητες, τις οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους ζωή.

– Ενισχύσουν την λεκτική επικοινωνία .

– Βελτιώσουν τη βλεμματική επαφή με το συνομιλητή τους και να μπορούν να συγκεντρώνονται για περισσότερο χρονικό διάστημα.

– Περιορίσουν τυχόν επαναλαμβανόμενες και στερεότυπες μορφές συμπεριφοράς.

– Μάθουν να παίζουν.

– Αποκτήσουν έλεγχο του σώματός τους και να βελτιωθεί ο κινητικός συντονισμός.

Κλείνοντας

Τα παιδιά με το σύνδρομο Asperger μπορούν να ωφεληθούν από τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό και τις σχετικές υπηρεσίες. Ο αποτελεσματικότερος σχολικός προγραμματισμός είναι αυτός που τονίζει την ιδιαίτερα συνεπή και καλά δομημένη σχολική ημέρα, τις κοινωνικές δεξιότητες και τη γλωσσική κατάρτιση, τον κοινωνικό έλεγχο, τους τροποποιημένους τρόπους οδηγιών και αναθέσεων. Οι εκπαιδευτικοί και οι οικογένειες πρέπει να παρέχουν τις κατάλληλες οδηγίες και υποστήριξη, έτσι ώστε τα παιδιά αυτά να επιτύχουν στο σχολείο, στο σπίτι και γενικότερα στην κοινωνία. Στην οικογένεια εκτελούνται οι διαδικασίες της αγωγής και πρέπει να ζουν τα παιδιά μέσα σε ένα πλήρες υποστηρικτικό περιβάλλον. Θα πρέπει οι γονείς να κατανοούν τις αντιδράσεις των παιδιών τους και να είναι σε συνεχή επαφή με τον εκπαιδευτικό , προκειμένου από κοινού να παρακολουθούν την πορεία του μαθητή.