Το Ανώτερο Παρθεναγωγείο του Βόλου ιδρύθηκε το 1908. Στο Βόλο από καιρό είχε αρχίσει να αναπτύσσεται ένα γενικότερο ενδιαφέρον για τη μόρφωση. Ο ίδιος ο Δήμος προσπαθώντας να ικανοποιήσει τις ανάγκες της κοινωνίας για ανώτερη μόρφωση όσων κοριτσιών δεν ήθελαν να ακολουθήσουν το δασκαλικό επάγγελμα,δημιούργησε και το Ανώτερο παρθεναγωγείο του οποίου εμπνευστής υπήρξε ο Δημήτρης Σαράτσης. Διευθυντής του Παρθεναγωγείου προτάθηκε να είναι ο Αλέξανδρος Δελμούζος, του οποίου η φήμη και τα θαυμάσια παιδαγωγικά του άρθρα υπήρξαν δημοφιλή στο Βόλο.
Απώτερος σκοπός του Παρθεναγωγείου ήταν τα κορίτσια ορισμένης κοινωνικής τάξης. Ήθελαν να μορφώνονται σε αυτό «Ελληνίδες με θετικό και φωτισμένο μυαλό, που ναναι σε θέση να στήσουν αργότερα ένα σπίτι νοικοκυρεμένο και να μορφώσουν τα παιδιά τους, όπως πρέπει.»
Το πρόγραμμά του, λοιπόν, βασίστηκε στα εξής:
α) 3χρονη σχολική περίοδος, η οποία αποτελούνταν από περιορισμένα ιστορικοφιλολογικά μαθήματα, με περισσότερο βάρος στα φυσιογνωστικά, τα τεχνικά και πρακτικά,
β) γνωριμία με τον ελληνικό πολιτισμό, στις τρεις μεγάλες περιόδους του, την αρχαία,την βυζαντινή και την νεώτερη, βάση, όμως, ο νέος Ελληνισμός. Άμεσος και κύριος σκοπός του Α.Δ.Π. ήταν η δημοτική γλώσσα. Έπρεπε να την μάθουν οι μαθήτριες, ώστε να είναι σε θέση να εκφράζουν προφορικά και γραπτά ολόκληρο τον ψυχικό τους κόσμο. Κοντά στη δημοτική διδάσκονταν και η καθαρεύουσα, με σκοπό, όχι μόνο να την καταλάβουν, αλλά και να την γράφουν στην απλούστερή της μορφή. Πρώτα, όμως,άρχιζε η διδασκαλία της δημοτικής, η οποία ήταν και το μόνογλωσσικό όργανο της διδασκαλίας.
Επέμενε αρκετά στη γλώσσα της Καινής Διαθήκης, ώστε οι μαθήτριες να κατανοούν τα βασικά ιερά κείμενα. Οι Έλληνες κλασικοί διδάσκονταν από μετάφραση στη Β’ και Γ’ τάξη. Ελάχιστα κείμενα διδάσκονταν από το πρωτότυπο και αυτό με τρόπο πρακτικό.Τα θρησκευτικά αποτελούσαν χωριστό κύκλο, με κέντρο τη ζωή και τη διδασκαλία του Χριστού. Τα δυο πρώτα χρόνια, η εργασία γίνονταν από τα παιδιά πάνω στις άμεσες πηγές, στα τρία πρώτα ευαγγέλια και προσπάθεια ήταν να ζήσουν την ουσία του χριστιανισμού. Τον τρίτο χρόνο διδάσκονταν οι Πράξεις των Αποστόλων και το μάθημα έκλεινε με στοιχεία της Λειτουργικής.
Στα φυσικομαθηματικά άρχιζαν από τις πρώτες βάσεις, με περιορισμένο υλικό. Από τα τεχνικά και πρακτικά μαθήματα αξίζει να σημειωθεί η ωδική, που ένας από τους κύριους σκοπούς της ήταν να καλλιεργήσει την κατανόηση και την αγάπη του δημοτικού τραγουδιού, καθώς και η γυμναστική, όπου οι ασκήσεις συνδυάζονταν με ελεύθερο παιχνίδι.
Στη φιλοσοφία του Α.Δ.Π. κυριαρχούσε όχι η παθητική στάση των μαθητών, μα η προσωπική τους αυτενέργεια. Να εξασκούν την σκέψη τους, όλο και πιο συστηματικά, καθώς και την παρατήρησή τους. Γενικότερα, να μπορεί το παιδί να εκφράζεται και να συννενοείται με το δάσκαλό του ελεύθερα και φυσικά, όπως και ο ίδιος ο δάσκαλος να είναι φυσικός. Ο λόγος του να ξυπνά τον ακροατή, όχι μόνο με αόριστες έννοιες ή παραστάσεις, μα να είναι ζωντανός, παραστατικός, να μη σταματά το μυαλό του, παρά να αναταράζει ολόκληρη την ψυχή. Όπως βλέπουμε, ιδιαίτερα προοδευτικές ιδέες σε σχέση με τις υπάρχουσες παιδαγωγικές ιδέες.
Οι σχέσεις δασκάλων και παιδιών και σε όλη τη γενική ατμόσφαιρα του σχολείου. Να είναι διάχυτη η καλοσύνη, η αγάπη και η αμοιβαία εκτίμηση και εμπιστοσύνη. Να μη βρίσκει έδαφος να ριζώσει ο φόβος με τις συνέπειες του: την ψευτιά και την υποκρισία. Η παιδική ψυχή να αναπνέει ελεύθερα και να ζει τη δική της ζωή. Στην οργάνωση της ο δάσκαλος να είναι φίλος και ρυθμιστής, οδηγός δηλαδή που να τον αποζητά το ίδιο το παιδί από πραγματική ανάγκη. Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον να ωριμάζει αβίαστα το αίσθημα της ευθύνης και η αντίληψη του χρέους. Η κάθε τάξη να έχει το δάσκαλο- οδηγό της, που θα ζει πιο πολύ με τα παιδιά, θα προσπαθεί να συλλάβει την ατομικότητα,την ιδιοτυπία της και να βοηθά την εξέλιξή της συνεργαζόμενος με το προσωπικό του σχολείου και το σπίτι των παιδιών.
Το σχολείο εξωτερικά ήταν ένα όμορφο διώροφο σπίτι, με δυο δωμάτια ενωμένα με μια μεγάλη τρίφυλλη πόρτα, η οποία αποτελούσε την αίθουσα. Απαρτίζονταν από 34 μαθήτριες και ο αριθμός δεν έπρεπε να λιγοστεύσει για λόγους οικονομικούς.
Η αυλή του σχολείου,μικρή και πλακοστρωμένη, περιορίζονταν πιο πολύ απόμερικά δένδρα και πεζούλια με διάφορα λουλούδια. Το προσωπικό πλουσιότατο: από φυσικομαθηματικούς, ιχνογράφο, ωδικό, γυμναστή, δασκάλα για κοπτική και ραπτική, καθώς και για γαλλικά.
Οι πρώτες αντιδράσεις από τις τοπικές εφημερίδες δεν ήταν θετικές. Ασκούσαν κριτική στην νεαρή ηλικία των κηθηγητριών του σχολείου, καθώς και στο ότι δεν χρειαζόταν να ιδρυθεί άλλο σχολείο για τα νεαρά κορίτσια, παρά θα έπρεπε να ιδρυθεί παράρτημα του Αρσακείου.
Ο κύριος, λοιπόν, λόγος που κρυβόταν πίσω από όλα αυτά ήταν η κυριαρχία της δημοτικής γλώσσας,το οποίο αποτελούσε ένα ζήτημα που έκαιγε μέσα στο δυισμό της ελληνικής κοινωνίας, καθώς και οι καινούριες παιδαγωγικές αντιλήψεις, οι οποίες πρόβαλαν σιγά-σιγά και αναταράζανε τα κεκτημένα νερά του συντηρητισμού της εκπαίδευσης.
Πράπα Άρτεμης
