Μπορεί να ονομαστεί Διδάκτωρ και μάλιστα μεγάλος ένας ηθοποιός;
Ο Τσάρλι πήρε τον Τσάπλιν, του φόρεσε ένα καπέλο, του έμαθε να περπατάει σαν πιγκουίνο, του έδωσε και μια χαλασμένη ομπρέλα και τον εδραίωσε στο χώρο της υποκριτικής ως έναν από τους καλύτερους ηθοποιούς του Χόλιγουντ.
Μα ήταν μόνο αυτό; Ηθοποιός;
Σίγουρα αν ερευνήσει και μελετήσει κάποιος τη ζωή του και την πορεία του, θα μάθει πώς ήταν σκηνοθέτης, σεναριογράφος και πρωταγωνιστής των ταινιών του. Μάλιστα σε κάποιες συνέθεσε και την μουσική. Σε καμία από αυτές δεν άκουσες τη φωνή του, παρά μόνο στον “Μεγάλο Δικτάτωρ”, το κύκνειο άσμα του.
Ψάχνοντας θα ανακαλύψεις μια σωρεία πηγών για το βίο και το έργο του “Σαρλό”.
Καμιά πηγή, όμως, δεν μπορεί να αποδώσει φόρο τιμής σε έναν άνθρωπο που στιγμάτισε την πρώιμη εποχή του χολιγουντιανού κινηματογράφου. Έναν καλλιτέχνη που τίμησε και δόξασε το βουβό κινηματόγραφο.
Βουβός κινηματογράφος: Ένα είδος δύσκολο να υπηρετήσεις. Μεταφέρεις τα συναισθήματα και την αλήθεια του ρόλου που υποδύεσαι, χωρίς λόγια. Το πρόσωπο και οι εκφράσεις, το σώμα και οι κινήσεις παίρνουν τη θέση των χειλιών και της φωνής. Είναι πλέον, αυτά, που οδηγούν το σενάριο και τους ηθοποιούς στο αποκορύφωμα των γεγονότων. Φαντάζει εύκολα μα δεν είναι. Αν ήταν εύκολο, ο βουβός κινηματογράφος θα επιβίωνε και μετά το θάνατο του Τσάπλιν. Όμως έδυσε και πέθανε σχεδόν ταυτόχρονα με το θάνατο του Τσάπλιν.
Εξαίρεση, φυσικά, αποτελεί η ταινία ο “Μεγάλος Δικτάτωρ”. Σε αυτήν την ταινία ο “Σαρλό” δεν είναι πλέον, αυτή η βουβή καρικατούρα που συνηθίσαμε. Αλλάζει.. Μετατρέπεται σε κουρέα και δικτάτορα, την ίδια στιγμή. Διπλός ρόλος, διπλή ευθύνη. Επίκεντρο της πολιτικής του σάτιρας, η ναζιστική Γερμανία του 40. Η επεκτατική πολιτική του Χίτλερ και του Μουσολίνι, η αιματοβαμμένη Ευρώπη παίρνει σάρκα και οστά και αυτή τη φορά και φωνή μέσα από τον Τσάρλι.
Επέλεξε να μιλήσει μόνο όταν το επέβαλαν οι καιροί. Μόνο όταν θεώρησε πώς η φωνή του είχε λόγο να ακουστεί. Τότε έκανε τον κουρέα- δικτάτορα. Ο μονόλογος του, 76 χρόνια μετά, παραμένει διαχρονικός. 76 χρονιά μετά οικογένειες ξεκληρίζονται, δρόμοι βάφονται με αίμα γιατί τούτος ο κόσμος παραμένει ακόμα πολύ μικρός για να μας χωρέσει όλους.
“Θα ήθελα να βοηθήσω τους πάντες, αν είναι δυνατόν, Εβραίους, Ειδωλολάτρες, μαύρους, λευκούς. Όλοι θέλουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο, έτσι είναι οι άνθρωποι.Όλοι θέλουμε να ζήσουμε από την χαρά του άλλου, όχι από τη δυστυχία του. Δε θέλουμε να μισούμε και να περιφρονούμε τον άλλο. Σε αυτόν τον κόσμο υπάρχει χώρος για όλους και η γη είναι πλούσια, μπορεί να παράξει για όλους.Η απληστία δηλητηρίασε τις ψυχές των ανθρώπων -έφραξε τον κόσμο με μίσος, μας οδήγησε σε δυστυχία και αιματοχυσία. (…)Ακόμα και τώρα η φωνή μου φτάνει σε εκατομμύρια ανά τον κόσμο, εκατομμύρια απελπισμένων ανδρών, γυναικών και μικρών παιδιών, θυμάτων ενός συστήματος που κάνει τους ανθρώπους να βασανίζουν και να φυλακίζουν αθώους ανθρώπους. Σε αυτούς που μπορούν να με ακούσουν, τους λέω “Μην απελπίζεστε”.
Μόνο που τώρα δεν γεννιούνται καλλιτέχνες σαν και αυτόν για να σατιρίσουν την οδυνηρή πραγματικότητα που ζούμε. Δεν υπάρχουν ηθοποιοί σαν και αυτόν. Ηθοποιοί ικανοί να διαφοροποιηθούν και να περάσουν μέσα από το έργο τους διαχρονικά μηνύματα στην ανθρωπότητα.
Ηθοποιός σημαίνει φως και ο Τσάπλιν μας το έφερε.. Αθόρυβα μα το έδωσε. Έστω και έτσι κατάφερε να γίνει ο Μεγάλος Διδάκτωρ της έβδομης τέχνης.
Ευαγγελία Τζιάκα
