Ο Κωνσταντίνος Μπατσιόλας γεννήθηκε το 1979 και κατάγεται από τη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης. Είναι συζευγμένος και έχει δύο κόρες,. Ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου και δραστηριοποιείται επαγγελματικά ως φιλόλογος εργαζόμενος στην ιδιωτική εκπαίδευση. Έχει σπουδάσει Ιστορία-Εθνολογία (Δ.Π.Θ.), Θεολογία (Α.Π.Θ) και έχει πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές στην εκκλησιαστική ιστορία (Α.Π.Θ). Είναι Υποψήφιος Διδάκτορας Εκκλησιαστικής Ιστορίας στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. Γνωρίζει Αγγλικά και Ιταλικά. Έχει παρακολουθήσει διάφορα σεμινάρια και έχει συμμετάσχει σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια στους τομείς της Ιστορίας, της Θεολογίας και των ΜΜΕ. Στη γενέτειρά του Χαλάστρα έχει αναπτύξει έντονη κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα με συμμετοχή σε τοπικούς συλλόγους και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Παράλληλα, έχει πραγματοποιήσει ομιλίες για ζητήματα ιστορικά και ήταν μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Λαϊκού Πανεπιστημίου Δήμου Δέλτα. Έχει αρθρογραφήσει σε διάφορα περιοδικά (έντυπα και ηλεκτρονικά), και είναι συντάκτης σε διάφορες ιστοσελίδες. Είναι συγγραφέας του βιβλίου “Η Θεσσαλονίκη κατά τη Λατινοκρατία” που εκδόθηκε το 2019 από τις εκδόσεις “Μέθεξις”.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα του βιβλίου σας “Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ” κύριε Μπατσιόλα; Πείτε μας λίγα πράγματα για το περιεχόμενο του.
Το βιβλίο μου «Η Θεσσαλονίκη κατά τη Λατινοκρατία, Οι επιστολές του Πάπα Ιννοκεντίου Γ΄ προς τη λατινική κοινότητα της Θεσσαλονίκης» είναι στην ουσία η μεταπτυχιακή μου εργασία που εκπόνησα στο τμημα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. με επιβλέπουσα καθηγητρία την κυρία Ευαγγελία Αμοιρίδου.
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Βενετούς και τους Σταυροφόρους τον Απρίλιο του 1204 και τη συνακόλουθη κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στη Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε ένα βραχύβιο βασίλειο από τον Βονιφάτιο μαρκήσιο του Μομφερά, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής της Σταυροφορίας. Στην αρχική έρευνα διαπίστωσα ότι λίγες πληροφορίες υπάρχουν για το βασίλειο αυτό και με παρότρυνση της κυρίας Αμοιρίδου άρχισε τη μελέτη των επιστολών του πάπα Ιννοκεντίου Γ΄ που σχετίζονται με τη Θεσσαλονίκη. Στην πορεία της διερεύνησης διαπίστωσα με έκπληξη ότι τόσο για τον ίδιο τον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ όσο και για τη Λατινοκρατία/Φραγκοκρατία υπάρχουν μελέτες και συγγράμματα, για τη Θεσσαλονίκη έχουν γραφεί πολύ λίγα. Ειδικά οι επιστολές του Ιννοκεντίου που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη Θεσσαλονίκη δεν έχουν υποστεί διεξοδική μελέτη, ανάλυση και σχολιασμό. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συστηματική μελέτη των επιστολών και η εκπόνηση της μεταπτυχιακής μου εργασίας, η οποία μετά τη δημόσια υποστήριξη και αξιολόγησή της, πήρε το δρόμο του τυπογραφείου σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο «Μέθεξις».
Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται την προσωπικότητα, τη ζωή και το έργο του πάπα Ιννοκεντίου Γ΄, ενός ποντίφηκα που θεωρείται ο σημαντικότερος των μεσαιωνικών χρόνων. Στο δεύτερο κεφάλαιο σε αδρές γραμμές σκιαγραφώ το πολιτικό πλαίσιο της λατινοκρατίας στη Θεσσαλονίκη καθώς και τις εξελίξεις στο εκκλησιαστικό πεδίο κατά τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας των λατίνων στον ελλαδικό χώρο. Στο τρίτο κεφάλαιο, που είναι και το εκτενέστερο σχολιάζονται διεξοδικά οι επιστολές του πάπα Ιννοκεντίου Γ΄ προς τη λατινική κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Το τέταρτο, και πιο σύντομο, κεφάλαιο σχολιάζονται επιδερμικά επιστολές του Ιννοκεντίου προς λατίνους της Θεσσαλονίκης, αλλά τα ζητήματα που θίγονται δεν αφορούν στην πόλη μας.
Ποιοι είναι οι άνθρωποι που σας έχουν επηρεάσει και κατά πόσο έχουν συμβάλει στη συγγραφή του βιβλίου σας;
Όπως, προανέφερα, το βιβλίο μου βασίζεται στη μεταπτυχιακή μου εργασία. Κατά πρώτο λόγο, οι παρατηρήσεις, τα σχόλια και η καθοδήγηση της κυρίας Αμοιρίδους ήταν καθοριστικά για την εκπόνηση της μελέτης μου. Κατά δεύτερον λόγο συνέβαλαν τα μέγιστα και οι παρατηρήσεις και τα σχόλια των συνεξεταστών καθηγητών, του κυρίου Βαλαή και της κυρίας Κυριατζή.
Βέβαια, η μελέτη και η συγγραφή απαιτούσαν και τη στήριξη της οικογένειας μου. Η συμπαράσταση και η υπομονή της συζύγου μου Φωτεινής είναι ίσως η πιο σημαντική βοήθεια από όλες.
Όπως γνωρίζουμε είστε εκπαιδευτικός, θα μπορούσε το βιβλίο σας να “διδαχτεί” με σύγχρονο παιδαγωγικό τρόπο στα σημερινά σχολεία χωρίς τη στείρα αποστήθιση των ιστορικών κειμένων όπως έχουμε συνηθίσει;
Το βιβλίο μου είναι μία εξειδικευμένη ιστορική μελέτη, που υποθέτω, δύσκολα θα μπορούσε να έχει ένα ρόλο ως σύγγραμμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η λεπτομερής και διεξοδική ανάλυση σε αρκετά σημεία μάλλον το καθιστά ακατάλληλο για τους έφηβους μαθητές της μέσης εκπαίδευσης. Βέβαια, μπορεί να χρησιμεύσει στον εκπαιδευτικό είτε ως προς την αξιοποίηση των πηγών είτε ως προς την επιστημονική μεθοδολογία που ακολουθώ. Βέβαια, αξιοποιώντας την ευκαιρία που δίνεις θα ήθελα να σχολιάσω ότι ο τρόπος που διδάσκεται η ιστορία και ιδιαίτερα ο τρόπος που εξετάζεται στις πανελλαδικές εξετάσεις – εκεί τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να παπαγαλίσουν δεκάδες σελίδες- είναι επιεικώς απαράδεκτος‧ ξεπερασμένος, παρωχημένος, μεσαιωνικός. Δεν μαθαίνεται έτσι η ιστορία. Έτσι, τα παιδιά μισούν, απεχθάνονται την ιστορία και την ιστορική επιστήμη. Η ιστορική επιστήμη πρώτα από όλα απαιτεί κριτική ματιά στα γεγονότα και όχι στείρα απομνημόνευση των γεγονότων. Ειδικά τώρα με το διαδίκτυο, τα παιδιά αξιοποιώντας το κινητό τους τηλέφωνο, μπορούν να βρουν όποια πληροφορία θέλουν οποιαδήποτε στιγμή. Είναι όμως σε θέση αυτή την πληροφορία να την αξιολογήσουν, να την αξιοποιήσουν, να την επεξεργαστούν κριτικά και να τη μετουσιώσουν σε Γνώση; Προτιμώ να το θέσω ως ερώτημα και όχι ως κατάφαση. Σίγουρα ο ψιττακισμός στον οποίο εθίζονται δεν τους κατευθύνει προς τα εκεί.
Πόσο δύσκολο είναι τελικά να συγγράψει κανείς ένα ιστορικό- εκκλησιαστικό βιβλίο; Ποιες ήταν όμως πρακτικά οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Σίγουρα οι δυσκολίες είναι πολλές και διαφορετικές. Στην ιστορική επιστήμη, τουλάχιστον, για να γράψει κάποιος θα πρέπει πρώτα να διαβάσει πολύ, να μελετήσει πολύ. Για να γράψεις για μία ιστορική περίοδο θα πρέπει πρώτα από όλα να μάθεις τα πάντα (ή σχεδόν τα πάντα στο μέτρο του εφικτού) για εκείνη την περίοδο. Οι πρωταγωνιστές θα πρέπει να γίνουν πρόσωπα της καθημερινής σου ζωής…Απαιτείται δηλαδή η σε βάθος και πλάτη διερεύνηση της εκάστοτε εποχής. Και προφανώς θα πρέπει να διαβάσεις πολλά που μπορεί να μη σχετίζονται άμεσα με το θέμα που μελετάς, αλλά σίγουρα φωτίζουν πολλές και διάφορες πτυχές της προς έρευνα ιστορικής περιόδου. Για παράδειγμα, συνηθίζω, στα διαβάσματά μου να συμπεριλαμβάνω και τα ιστορικά μυθιστορήματα, όχι με τη λογική ότι θα τα αξιοποιήσω στην ίδια την έρευνα ή τη βιβλιογραφία, αλλά θα μου δώσουν ένα κλίμα, μία ατμόσφαιρα για την εποχή (όταν βέβαια είναι καλογραμμένα). Με άλλα λόγια χρειάζεται κάποιος να διαβάσει πολύ περισσότερα βιβλία και μελέτες από αυτά που στο τέλος θα αξιοποιήσει στη βιβλιογραφία του. Επίσης, θα πρέπει πάντα να βλέπει με κριτικό μάτι τόσο τις πρωτογενείς πηγές της εποχής όσο και τη νεότερη βιβλιογραφία – όλοι κάνουν σφάλματα ή αβλαψίες. Και σίγουρα ο ιστορικός ως επιστήμονας θα πρέπει να βγάλει από μέσα του όποιο συναίσθημα όταν καταπιάνεται με τα γεγονότα και να είναι, όσο είναι δυνατόν, δεν θα πω αντικειμενικός (γιατί η αντικειμενικότητα ή υποκειμενικότητα απαιτεία πολύ μεγάλη κουβέντα), αλλά τουλάχιστον αποστασιοποιημένος ως θεατής.
Όσον αφορά στα πεδίο το εκκλησιαστικό…αυτό σημαίνει ένα επιπρόσθετο φορτίο βιβλιογραφίας και διαβάσματος…Για παράδειγμα εξοικείωση με την ορολογία, με τα εκκλησιαστικά αξιώματα, με την εκκλησιαστική γλώσσα, τις ιδιαίτερες αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής κ.ο.κ.
Τέλος, μια ιδιαίτερη δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν η γλώσσα που ήταν γραμμένες οι επιστολές του Ιννοκεντίου! Δηλαδή τα εκκλησιαστικά λατινικά του 13ου αιώνα! Ο Ιννοκέντιος έστειλε συνολικά περισσότερες από 5.000 επιστολές σε πολλούς και διάφορους παραλήπτες σε όλη την Ευρώπη. Κάποιες από αυτές τις επιστολές (π.χ. που σχετίζονται με την Αγγλία) έχουν μεταφραστεί σε σύγχρονες γλώσσες, π.χ. αγγλικά ή γαλλικά. Όμως, καμία από τις επιστολές που σχετίζονται με τη Θεσσαλονίκη δεν έχει μεταφραστεί σε σύγχρονη γλώσσα. Γι’ αυτό και μέσα στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει και μία περίληψη της κάθε επιστολής που μελετάται.
Γιατί να επιλέξει κανείς το συγκεκριμένο βιβλίο;
Το βιβλίο παρά το γεγονός ότι είναι μία εξειδικευμένη μελέτη, δεν απευθύνεται μόνο στον ειδικό ερευνητή. Πιστεύω ότι ο φιλομαθής και φιλίστορας αναγνώστης θα μπορέσει να ανακαλύψει μέσα στο βιβλίο αρκετές πληροφορίες για τον πάπα Ιννοκέντιο, για την περίοδο της Λατινοκρατίας στον ελλαδικό χώρο και, κυρίως, πολλές πληροφορίες για την πόλη της Θεσσαλονίκης στο σύντομο χρονικά διάστημα που οι Λατίνοι ήταν κυρίαρχοι (1204-1224). Προσπαθώ, κι ελπίζω να το πετυχαίνω, με το βιβλίο μου να αναδείξω πολλές αφώτιστες και άγνωστες πτυχές της ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Όπως όλοι μας θα κριθούμε από τους αναγνώστες.
Τι σημαίνει για εσάς ‘Πηγή Παιδείας΄;
Θεωρώ τον εαυτό μου ένα αναπόσπαστο κομμάτι της «Πηγής Παιδείας» και την «Πηγή Παιδείας» ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μου. Πραγματικά αισθάνομαι περήφανος που από τα πρώτα βήματα της «Πηγής Παιδείας» εντάχθηκα στην ομάδα και, όσο μπορώ, στηρίζω κι εγώ το σάιτ και την πρωτεργάτρια του, την Ευαγγελία Τζιάκα.
Θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε πολύ Κωνσταντίνε για αυτή την τόσο αληθινή συνέντευξη που μας παραχώρησες στο «Πηγή Παιδείας» και εγώ προσωπικά για το χρόνο σου και την προθυμία σου. Σου ευχόμαστε ολόψυχα κάθε προσωπική και επαγγελματική επιτυχία, να συνεχίσεις να βάζεις το δικό σου “λιθαράκι” στο ιστορικό, συγγραφικό και εκπαιδευτικό περιβόλι.
