Μοντέρνοι καιροί… Μοντέρνοι ρυθμοί: Η ιστορία του Τουίστ

Γράφει ο Ηλίας Καλπάκας,

Η δεκαετία του 1960 είναι ίσως μία από τις πιο «ανήσυχες»  χρονικές περιόδους στην Ελλάδα, αλλά και σε όλον τον κόσμο. Γεμάτη πολιτικά και κοινωνικά κινήματα, έντονες πολιτικές και κοινωνικές ανατροπές, αλλαγές στη νοοτροπία, στα ήθη και έθιμα, ρήξεις, αμφισβητήσεις, εντάσεις και αντιφάσεις, η δεκαετία του ‘60 ήταν η δεκαετία της  αισιοδοξίας, της ελπίδας, της οικονομικής ανάπτυξης και της καινοτομίας.

Όλη η Ελλάδα αλλάζει τη δεκαετία του ’60. Μια ρομαντική εποχή, αλλά και αμφισβήτησης, όπου οι νέοι επικοινωνούσαν μέσα από τη μουσική, γίνονταν όλοι μια παρέα στα μαγαζιά και χόρευαν μπλουζ στα πάρτι σε σπίτια. Στα πάρτι, που τα έλεγαν «συγκεντρώσεις», με τα πικ-απ έπιπλα κι αργότερα τα φορητά, τα αγόρια κάθονταν χωριστά από τα κορίτσια και ο μόνος τρόπος για να βρεθούν κοντά ήταν να χορέψουν μπλουζ… μ’ ένα ποτήρι βερμούτ στο χέρι, ελίτσες κι ένα ελαφρύ τσιγαράκι στα κλεφτά.… αδιαφορώντας για το αυστηρό βλέμμα της μαμάς της οικοδέσποινας που επιτηρούσε αμείλικτα μην τυχόν και κάποιο ζευγάρι ανταλλάξει φιλί. Απογευματινά Πάρτι, βερμούτ, , μπριγιαντίνη, φορέματα με φουρό, τσιγάρα μέντα και άφθονο φλερτ. Πρωτίστως όμως… μουσική και χορός.

Την εποχή που μεσουρανούσαν οι Rolling Stones ο Elvis και οι Beatles, στην Ελλάδα κάνουν την εμφάνισή τους  ελληνικά συγκροτήματα όπως οι Idols, οι Olympians, οι Forminx, Juniors, οι Charms «αναταράσσοντας» με το παιχτικό τους ύφος και τη μουσική τους τα λιμνάζοντα νερά της ελληνικής νεολαίας. Και αυτή η νεολαία τους ακολουθεί πιστά, στα δισκάδικα, στα πάρτι και στα νάιτ κλαμπς της εποχής.

Ήταν η εποχή που σαν μανιτάρια ξεπηδουσαν στις χορευτικές πίστες των ναίτ κλαμπς της εποχής και διάφοροι «μοντέρνοι» χοροί. Χοροί όπως το Τουίστ, το Μάντισον, το Χάλι Γκάλι , η Μποσανόβα, το Χεντ Τζάιβ, το ροκ εντ ρολ αλλά και το Σεικ αργότερα, έδιναν κι έπαιρναν μεταξύ των τινέιτζερ της εποχής. Ωστόσο το κυρίαρχο όλων, ήταν το Τουίστ. Ήταν αυτό που χαρακτήρισε ανεξίτηλα την δεκαετία των 60ς.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο αμερικάνος τραγουδιστής Τσάμπι Τσέκερ διασκευάζοντας ένα τραγούδι που είχαν κυκλοφορήσει δυο χρόνια πριν χωρίς επιτυχία, δημιουργεί την τρέλα της εποχής. Το  τουίστ. Πρόκειται για το τραγούδι «The twist». Ο χορευτικός ρυθμός του τουίστ ξετρελαίνει την νεολαία της εποχής, που όπως και σε κάθε τέτοια «επανάσταση» ακολουθεί και την ιδιαίτερη μόδα της εποχής, σε ρούχα, παπούτσια, και στο γενικό στάιλινγκ, ετσι ώστε να διαφοροποιηθεί από τη μάζα.

«Το ένα πόδι μπροστά στ’ άλλο, τα χέρια κρέμονται παράλυτα, ακολουθεί ρυθμική και πλάγια αιώρησις των γοφών. Κάτι βασικό: οι ώμοι είναι πάντοτε στραμμένοι προς την αντίθετη κατεύθυνση των γοφών, πράγμα που προκαλεί την συστροφική κίνηση του κορμιού. Είναι ο καινούριος χορός που λέγεται ‘τουίστ’ και που στα αγγλικά σημαίνει συστρέφω».  (ΒΗΜΑ»,  10 Οκτωβρίου  1961)

Το κινηματογραφικό φιλμ «Twist Around the Clock», που προβάλλεται το 1961, στους ελληνικούς κινηματογράφους  δημιουργεί την έκρηξη του τουίστ, και στην Ελλάδα. Έτσι , η νεανική κουλτούρα και στην Ελλάδα, επηρεάζεται σημαντικά από την συνέχεια της επανάστασης του ροκ εν ρολ, που ήδη μεσουρανεί στην Αμερική.

Στην πραγματικότητα, το τουίστ, που χαρακτηρίζει την όλη εποχή του ’60 και στην Ελλάδα, είναι πιο εκρηκτικό από το ροκ εντ ρολ, και επιφέρει  μεγαλύτερη επανάσταση. Είναι τότε που οι παρτενέρ δε διακρίνονται σε ο άντρα και γυναίκα. Ο ρόλος της γυναίκας, απελευθερώνεται. Το ζευγάρι δεν έχει πια σωματική επαφή, καταργείται ο παραδοσιακός ρόλος της ντάμας, ενώ  αυτή δεν στηρίζεται πια στον παρτενέρ. Έτσι ουσιαστικά καταργείται ο  «ρόλος» του leader (άντρα παρτενέρ). Καθένας μπορεί να χορέψει, όπως θέλει και εκφράζεται με το δικό του μοναδικό τρόπο. Τόσο ήταν δυνατή αυτή η χορευτική «τρέλα» της εποχής, ανάμεσα στη νεολαία, που ο ο Μάνος Χατζιδάκις, συνθέτει το «Χόρευε Τουίστ» στην ταινία «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» ταινία του Αλέκου Σακελλάριου στα 1963. Ποιος δεν θυμάται αλήθεια τη χαρακτηριστική σκηνή, όπου η Αλίκη Βουγιουκλάκη με τις συμμαθήτριές της, «ξεβιδώνονται» σε έναν τρελό χορό τουίστ, μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας! Χόρευε τουίστ, χόρευε τρελά, χόρευε τουίστ, κι όλα θα παν καλά

Ένας άλλος μεγάλος έλληνας συνθέτης ο Γεράσιμος Λαβράνος, γράφει το «Τουίστ, Τουίστ, Τουίστ», για την ταινία «Ο Ατσίδας» (Γ.Δαλιανίδης 1962). Υπήρξαν πολλοί έλληνες δημιουργοί που ασχολήθηκαν με την συγκεκριμένη χορευτική ¨τρέλα». Συνθέτες, αλλά και μουσικά σχήματα. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου του 1962, η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, αναφέρει πως το συγκρότημα FORMINX, εμφανίζεται στο κλαμπ ΩΜΠΕΡΖ, στην Βαρυμπόμπη, σε χορευτικούς ρυθμούς. Δεν περιγράφονται οι ρυθμοί, αλλά είναι σχεδόν σίγουρο, ότι ύστερα από τα όσα έχουν προηγηθεί, και οι FORMINX, παίζουν τουίστ, και πιθανότατα και το Elephant Twist.

Άλλα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής, δείχνουν ότι το 1962, η Ελλάδα είχε ήδη καταληφθεί από την τρέλα του νέου χορού. Ένα δημοσίευμα στο περιοδικό Πρώτο,  τον Ιανουάριο του 1962, δείχνει το συγκρότημα «Τζαβαδαμασούκα», να επιδεικνύουν τις χορευτικές κινήσεις του τουίστ, σε Μουσικά Πρωινά, που διοργανώνονται στον κινηματογράφο «Τερψιθέα», από τον Λάμπρο Ζούνη, πατέρα της γνωστής ηθοποιού Πέμης Ζούνη. 

Ανατρέχοντας σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής δεν ήταν λίγες οι φορές που νεαροί, αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας, άνδρες και γυναίκες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο με τραυματισμούς, όπως κατάγματα στην κνήμη ή στην περόνη και αιματώματα στα γόνατα. Υπήρξαν και περιπτώσεις που νεαροί μπήκαν ακόμα και στο χειρουργείο έπειτα από μαραθώνιο τουίστ. Το φαινόμενο πήρε τέτοια έκταση ώστε τα περιοδικά της εποχής άρχισαν να δημοσιεύουν πολυσέλιδα αφιερώματα με συμβουλές προς τους χορευτές για το πώς να αποφύγουν εξαρθρώσεις, κατάγματα, κακώσεις και άλλους τραυματισμούς. Με εκτενή άρθρα τους οι γιατροί προειδοποιούσαν για τους κινδύνους που εγκυμονούσε ο δημοφιλής χορός. Άλλωστε είχαν δει πολλά τα μάτια τους. Έλεγαν ότι με το τουίστ κινδύνευε κυρίως η επιγονατίδα και ότι ο χορός χρειάζεται καλή φυσική κατάσταση. «Όποιος θέλει τουίστ πρέπει να γυμνάζεται. Αλλιώς είναι εκτεθειμένος στους κινδύνους», υπογράμμιζαν.

Αυτή ήταν και η ιστορία του «μοντέρνου» χορού, του Τουίστ, που άφησε το στίγμα του πολύ έντονα στις σόλες των παπουτσιών των νέων της δεκαετίας του ’60. Και η Ελλάδα άρχισε να συστρέφεται σ’ αυτον τον τρελό ξέφρενο ρυθμό της εποχής χωρίς σταματημό…

Βίντεο:

Chubby Checker “The Twist” 1960

 “Ο Κος Πτέραρχος” 1963 F.D.

“Ο Ατσίδας” 1962

 “Xτυποκάρδια στο θρανίο” 1963

ΗΛΙΑΣ ΚΑΛΠΑΚΑΣ